Column: Psychoanalyse: hoe kom je erbij?
| 5 juli 2017 | Columns
Column: Psychoanalyse: hoe kom je erbij?
De Summer University Psychoanalyse in Amsterdam komt deze week met de 4e editie. De bekendheid groeit en het aantal inschrijvingen neemt ieder jaar weer toe. Duidelijk is dat psychoanalyse niet bepaald gepromoot wordt op de meeste Nederlandse Universiteiten. Psychoanalyse komt in menig curriculum enkel ter sprake in het eerste college van het vak “de geschiedenis van de psychologie”. Geen wonder dat psychologiestudenten geen idee hebben dat psychoanalyse nog iets is dat vandaag de dag wordt beoefend. Hoe komen de deelnemers van de Summer University dan op het idee om zich hier in te verdiepen? Zijn het stiekem verkapte geschiedenisliefhebbers?
Ik vroeg het Niels Born. Niels was aanwezig bij de vorige edities van de Summer University in Amsterdam én is daarnaast vorige zomer ook nog naar een Summer University Psychoanalyse in Georgië geweest. Zo’n groot psychoanalyse fanaat is Niels echter niet altijd geweest, in ieder geval niet bewust. Niels werd inmiddels drie jaar geleden op het congres van de NPV (Dag van de Psychotherapie) benaderd met de vraag om de website voor de Summer University te maken. Naast psycholoog is hij namelijk ook websitebouwer, een unieke combinatie. Zonder grote verwachtingen, maar met een open blik, besloot hij de 1e editie van de psychoanalytische week vol met lezingen zelf ook te bezoeken. Puur toeval dus eigenlijk, dat Niels met psychoanalyse in aanraking kwam.
Toen Niels eenmaal in de collegezaal zat, had hij het gevoel dat hij eindelijk kreeg wat hij al die tijd tijdens zijn opleiding Psychologie had gemist. Als ik het zo opschrijf klinkt het wat zoetsappig. Maar Niels maakt terwijl hij me dit vertelt geen zweverige indruk. Integendeel. Hij klinkt nuchter, helder en straalt uit dat hij weet waar hij het over heeft: “Tijdens mijn opleiding had ik vaak een onvoldaan gevoel, en nu kreeg ik eindelijk de diepgang waar ik al jaren op had gehoopt. Het psychoanalytische gedachtegoed biedt de kans na te denken over patiënten als mensen met een geschiedenis in plaats van het reduceren van patiënten tot een rijtje klachten of een stoornis. Er is ruimte om na te denken over waaróm iemand is geworden hoe hij/zij is, er is ruimte om de diepte in te gaan”.
Wat Niels heel mooi beschrijft is dat psychoanalyse hem de kans geeft om eens verder te kijken dan klachten; dat wat bewust is en aan de oppervlakte ligt. Psychoanalytici proberen verder te kijken en het onbewuste te bereiken. Omdat daar de genezing zou liggen. Omdat we nu eenmaal vaak niet doorhebben waarom we nou eigenlijk zo somber of angstig zijn. In Yalom’s roman Nietzsches tranen verwoordt dhr. Breuer dit, nadat hij een periode gedragstherapie heeft toegepast in zijn therapie met Nietzsche, als volgt: ”Je hebt gelijk – we gaan niet diep genoeg. We knippen alleen blaadjes af terwijl we het onkruid bij de wortel moeten uitroeien”(blz. 235).
In het online Psychoanalytische Woordenboek (populair bij nieuwelingen in de Psychoanalyse!) vind ik de term Dieptepsychologie: ‘Een ander woord voor psychoanalyse’. Hoewel erbij vermeld staat dat het woord nauwelijks nog gebruikt wordt in psychoanalytische kringen, merk ik dat ik het een treffende term vind voor mijn eerste ontdekking over wat psychoanalyse te bieden heeft.
Neem ook eens een kijkje op: http://www.psychoanalytischwoordenboek.nl/