Doe ik het goed? ‘Goed Genoeg’? Een (innerlijke) vraag die velen bekend in de oren klinkt. Wat betekenen goed en fout? Bestaat er wel zoiets of zijn het ongrijpbare voorstellingen die ons een denkbeeldige eenvoud bieden? De wijdverspreide term ‘Goed Genoeg’ komt oorspronkelijk van de Britse psychoanalyticus Donald Winnicott. Hij beschrijft Goed Genoeg als een taak van de moeder die haar kind helpt zich tot autonoom individu te ontwikkelen. Het betekent niet dat het perfect is of zonder tekort, integendeel, het kind leert met vallen en opstaan terwijl de moeder voldoende aanwezig is en blijft. Maar wanneer is het ‘Goed Genoeg’, hoe verdragen we tekorten of innerlijke tegenstrijdigheden? Een psychoanalyse draait om deze te ontdekken en bewust te maken door ervaringen in de overdracht en tegenoverdracht.
Goed genoeg is voor ieder individu een andere balans, zoals het sprookje van Goudlokje ons leert. Ze komt in het huis van de drie beren, onderzoekt en beproeft de stoelen, de warme pap en de bedden. Om tot de juiste keuze te komen probeert ze alles uit en laat daarin haar sporen na. Het sprookje wordt wel geïnterpreteerd als een waarschuwing voor hebberigheid. Maar hoe kan Goudlokje de realiteit anders leren kennen dan door die te onderzoeken, en er zelf achter te komen wat goed voor haar is? Voor de Summer University van 2024 kozen we het thema ‘Goed Genoeg’ om te zien en voelen hoe we vanuit de theorie en praktijk van de psychoanalyse betekenis geven aan die zoekende nieuwsgierigheid.
Nieuw in 2024:
Special Friday:
This year The Summer University Psychoanalysis features a novelty: we will present a full day on Ethics in psychoanalytic practice on Friday 5th of July. Arjen Noordhof, Frans Schalkwijk and our guest speaker the British psychoanalyst Alessandra Lemma will each present a lecture on the topic and will participate in a panel discussion. All lectures will be in English, for this special friday a one day subscription is possible. See for the full program www.psychoanalysesummer.nl
Accreditatie: Nederlandse accreditatie is aangevraagd bij NVvP, NVP en FGzPT ( accreditatietarief). Ook wordt accreditatie voor Vlaamse psychiaters geregeld ( overigen tarief)
Couch surfing : mogelijkheden voor goedkope accommodatie in Amsterdam en omstreken. zie tickets voor meer info.
Hartelijke groeten van de Summer University Psychoanalyse
De Summer University is bedoeld voor studenten en geïnteresseerden in de psychoanalyse die zich meer willen verdiepen in deze behandelvorm en dit gedachtengoed. Jaarlijks organiseren de Nederlandse en Vlaamse psychoanalytische vereniging rond de eerste week van juli op de UvA een intensieve week vol voordrachten en workshops over psychoanalyse voor 150 deelnemers. Ook is er een uitgebreid cultureel programma waarin een verbinding wordt gemaakt tussen allerlei kunstuitingen en psychoanalyse en is er de mogelijkheid de praktijk van de psychoanalyse van dichtbij mee te maken en informatie over de opleiding tot psychoanalyticus te krijgen.
Locatie
Universiteit van Amsterdam
Roeterseiland Campus
Nieuwe Achtergracht 166 Amsterdam
Gebouw A (UvA REC-A).
Collegezaal C.1.04
Het hele middagprogramma van 13.30-16.00 is een parallelprogramma, dwz er kan maar één optie gekozen kanworden. Als er niets wordt gekozen wordt het automatisch parallelsessie 1.
De overige sessies hebben een maximum aantal deelnemers. Parallelsessie 1 t/m 3 is voor iedereen toegankelijk. Voor parallelsessie 4 t/m 6 is voorwaarde voor deelname dat men klinisch werkend is.
Minder goed dan je hoopte en niet zo slecht als je vreesde
Marjolein de Craen
Het thema ‘goed genoeg’ wordt besproken aan de hand van het gedachtengoed van Melanie Klein. De depressieve positie van Klein heeft hierin een centrale rol: het is de innerlijk situatie waarin je de meeste tijd ambivalentie kunt ervaren en je je bewust bent van hoe je binnenwereld zich verhoudt tot de realiteit met al haar (on)volkomenheden. Voor een steviger inbedding in deze positie kijken we naar aspecten in de behandeling die deze ontwikkeling mogelijk maken zoals het interpreteren van projecties, de overdracht en de onbewuste phantasy.
Marjolein de Craen is psychotherapeut en psychoanalyticus en werkzaam in haar vrijgevestigde praktijk in Huizen.
Literatuur
Craen, M. de, ‘No truth without kindness’: in Liefde en waarheid, denken en werken vanuit kleiniaans perspectief, L. Brameijer en M. de Craen (red.), Amsterdam, 2022
Joseph, B. (1985), ‘Transference, the total situation’, in: Psychic equilibrium and psychic change, selected papers of Betty Joseph, M. Feldman en E. Bott Spilius (red.), Londen, 1989
Joseph, B. (1986), ‘Psychic change and the psychoanalytical process’, in: Psychic equilibrium and psychic change, selected papers of Betty Joseph, M. Feldman en E. Bott Spilius (red.), Londen, 1989
Klein, M. (1959), Het kind in ons. De diepe oorsprong van ons wereldbeeld, Amsterdam, 2021. Vertaling van ‘Our adult World and its Roots in Infancy’ (1959). Vertaling door Willy Hemelrijk.
Steiner, J. (red.), Lectures on technique by Melanie Klein, Londen, 2017
11.30 - 13:00
Het eerste gesprek: een psychoanalytisch perspectief
Edwin Bouman
In deze lezing wil ik graag stilstaan bij wat er gebeurt bij een eerste ontmoeting in de behandelkamer. En hoe je daar psychoanalytisch naar kunt kijken en handelen.
Ik zal ingaan op belangrijke verschillen tussen wat in de moderne GGZ gangbaar is, zoals een nadruk op ‘het verzamelen van anamnestische gegevens’ om tot diagnose en behandeling te komen, en het meer analytisch luisteren en reageren, waarmee andersoortige informatie verkregen kan worden. Informatie die niet alleen een bepaald zicht op de problematiek geeft, maar ook op mogelijkheden om middels de analytische methode iets te betekenen. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor ‘de gevoeligheid voor het onbewuste proces’. Ik zal dat illustreren aan de hand van observaties in het allereerste contact en de ensceneringen die altijd ontstaan en die ons zoveel kunnen vertellen als we daar oog voor hebben. Dat alles in een historische context, waarbij de psychoanalyse een belangrijke ontwikkeling heeft doorgemaakt als het gaat om de rol en betrokkenheid van de analyticus in het vergaren van kennis over de patiënt, de analyticus en hun relatie.
Edwin Bouman is psychoanalyticus en psychotherapeut in eigen praktijk, gevestigd in Amsterdam.
Literatuur:
Bass, A. (2019) Ordinary Unconscious Communication in the Therapist/Patient Relationship. Psychoanalytic Inquiry 39:189-197
Cancelmo, J. A. (2019) Unconscious Communication in the Intersubjective Analytic Field at Times of Separation, Loss, and Termination. Psychoanalytic Inquiry 39:198-212
Makari, G. & Shapiro, T. (1993) On Psychoanalytic Listening: Language and Unconscious Communication. Journal of the American Psychoanalytic Association 41:991-1020
Meltzer, D. (1986) On First Impressions. Contemporary Psychoanalysis 22:467-470
Nissen, B. (2013) The Scene in the Psychoanalytic Initial Interview. Rivista di Psicoanalisi 59:961-975
14.00-15.30
No memory, no desire. Tasten in de duisternis.
Kristel Bleyen en Simone Logtenberg
No memory, no desire is een bekend adagium van de Britse psychoanalyticus Wilfred Bion, duidend op de beoogde mentale toestand van de analyticus die nodig is om het analytische werk optimaal te kunnen doen.
Dit inzicht vindt zijn oorsprong in een universele innerlijke psychische tweestrijd: Enerzijds streven we naar waarheid en persoonlijke groei, anderzijds willen we pijn en angst vermijden. Meestal verdragen we het maar kortstondig om in het onbekende te verkeren en verblijven we in de conventionele werkelijkheid waar we houvast vinden in onder meer zintuigelijke waarneming, cognitieve kennis en herinneringen; hieruit bouwen we onze beleving van waarheid op. Die conventionele realiteit belemmert echter de intuïtieve ervaring van de innerlijke psychische realiteit waarmee we in de psychoanalytische sessie in contact willen komen. Vergelijkbaar met een sterke lichtstraal die verblindend kan werken op wat zich in het donker ophoudt. In de analytische sessie wordt de analysand daarom uitgenodigd zich over te geven aan zijn vrije associatie. De pendant hiervan voor de analyticus is de rêverie, een droomtoestand waarin hij de houvast van zijn conventionele weten, waarnemen en wensen loslaat. Wat vraagt het van de analyticus om te kunnen verblijven in de donkerte en onzekerheid van het niet weten, en wat zijn de consequenties voor de psychoanalytische sessie?
Literatuur
Bion, WR. (1967) Notes on memory and desire . In: cogitations (pp380-385). London: Karnac
Civitarese,G en Ferro,A. Playing and vitality in psychoanalysis. Routledge, London.
Grotstein, J. (2007). A beam of intense darkness. London: Routledge.
Ogden,T ( 2008). On talking as dreaming. I. J. P.88(3): 575-589
Kristel Bleyen is psycholoog, psychoanalytisch Psychotherapeut, lid van de Belgische Vereniging voor Psychoanalyse, werkzaam in een privépraktijk en in UPC KULeuven, opleider en supervisor in het Postgraduaat Psychoanalytische Therapie KULeuven.
Simone Logtenberg is psychiater en psychoanalyticus, lid van de NPaV. Ze is werkzaam in een privépraktijk in Amsterdam.
15.45.16.45
Is daar iemand
Micha Hamel
Micha Hamel (Amsterdam, 1970) is componist, dirigent en dichter. Hij componeerde muziek voor gezelschappen, orkest en voor theater. Hij publiceerde vijf dichtbundels.
In 2023 verscheen zijn laatste bundel ‘Is daar iemand’, geschreven naar aanleiding van zijn ervaring met psychose en opname in een psychiatrische kliniek.
Hij werkt als performer, artistiek leider, dichter en researcher.
09.30-11.00
Monsters en co. Over heftigheid in de overdrachtsrelatie
Roberte Korthals Altes
Via spel en de relatie met de analyticus kan de innerlijke wereld van een kind in kinderanalyse een andere betekenis krijgen.
De onbewuste betekenis van de symptomen onthult zich geleidelijk in fantasie en driften worden deels uitgeleefd en benoembaar. Hierdoor wordt de splijting tussen fantasie en realiteit hanteerbaarder en komt een, in angst en obsessieve mechanismen, vastgelopen ontwikkeling weer op gang. Met een klinisch verhaal en de symboliek van een sprookje wordt dit proces geïllustreerd.
Roberte Korthals Altes is psychiater en psychoanalytica voor kinderen en volwassenen.
Literatuur
Rodriguez de la Sierra,L. ed. How come your house never falls down? (2018). Uit: Child Analysis Today. Routledge
Dream and Fantasy in Child Analysis. (2015) Ed. by Sammy Teicher, Michael Gunter, Routledge
B.Bettelheim. (2013) Kinder brauchen Marchen, Auflage Deutsche Verlags-Anstalt München
11.30-13.00
The hand that rocks the cradle
Eva van Malderen
Het werk van Winnicott is een inspiratiebron voor veel kindertherapeuten.
Winnicott had een grote interesse voor de vroegste stadia van de menselijke ontwikkeling. Eén van zijn meest gekende uitspraken, “there is no such thing as a baby” , geeft weer hoe voor Winnicott de eerste omgeving van primordiaal belang is. Zijn noties van “absolute afhankelijkheid “ en “holding environment” verwijzen hier mee naar. Als de “holding” onvoldoende goed is dan ontstaat er angst voor annihilatie. Een voldoende goede omgeving draagt bij tot de ontwikkeling naar het stadium van relatieve afhankelijkheid.
Aan de hand van klinisch materiaal bespreken we enkele belangrijke begrippen en de hiermee verbonden therapeutische implicaties zoals bestaanscontinuïteit, catastrofale angsten, transitionele objecten….
Transitionele fenomenen zijn verbonden met creativiteit en de mogelijkheid om te kunnen spelen. Winnicott schrijft dat als spelen niet mogelijk is de therapeut erop gericht dient te zijn de patiënt te brengen van een toestand van niet kunnen spelen naar een toestand van wel te kunnen spelen.
We bespreken welke therapeutische interventies faciliterend kunnen zijn en situeren het belang van het luisteren naar de (tegen)overdracht.
Eva van Malderen is psycholoog, psychoanalytisch psychotherapeut voor kinderen en jongeren. Ze is werkzaam in UPC KULeuven, Opleider Postgraduaat Psychodynamische Kinderpsychotherapie KuLeuven, Werkend Lid en Supervisor VVPT.
14.00-15.00
Working Through
Working through (Durcharbeitung) is een psychoanalytische term die door Freud gemunt werd en die het noodzakelijke ‘verwerkings’proces aanduidt dat voorwaarde is voor een wezenlijke innerlijke verandering. De vertering van opgedane kennis of ervaring is wezenlijk om het werkelijk te kunnen integreren in het systeem. In deze working through sessie op de Summer University komen we in kleinere groepen bijeen om hetgeen we tot dan toe in de voordrachten hebben beleefd samen te beginnen te verwerken door gedachten, associaties en gevoelens en/of bezwaren uit te wisselen.
De sessies worden begeleid door een psychoanalyticus.
15.15-18.00
FILM Muidhond
Sacha Marlisa, Edwin Bouman, Merle Heinemeijer
Deze dramatische film toont ons de worsteling van Jonathan, een vroege twintiger, met voor hem onhanteerbare erotische gevoelens voor zijn 9-jarige buurmeisje Elke. We volgen hem nadat hij wegens gebrek aan bewijs van een pedofiel zedenmisdrijf vrijkomt uit voorarrest.
De film biedt veel stof tot nadenken en napraten, zeker vanuit psychoanalytisch perspectief. Het onderwerp komt steeds vaker in de media en de geestelijke gezondheidszorg heeft er maar weinig antwoord op. De film biedt ons een beeld van de innerlijke werkelijkheid van de hoofdpersoon; de psychische realiteit waaraan hij is overgeleverd, waar wij woorden en context aan zullen proberen te geven.
Sacha Marlisa is psychoanalyticus. Edwin Bouman is psychoanalyticus en opleider/supervisor NPaV. Merle Heinemeijer is psychoanalyticus en opleider/supervisor NPaV.
09.00-11:00 en 11.30 -13.00
Denkbeelden in de psychoanalyse
Suzy Schipper, Stijn Vanheule en Fatma Sevinç
Met moderator: Ad Bolhuis
Binnen de psychoanalyse bestaan er verschillende denkrichtingen. Dat heeft gevolgen voor de manier waarop de analyse vorm krijgt. Psychoanalytici beperken zich vaak niet strikt tot één theoretische stroming. Dit programma maakt duidelijker hoe persoonlijke verschillen naar voren komen aan de hand van een klinische casus. De casus wordt voorgelezen en geprojecteerd, becommentarieerd en er zal ruim tijd zijn voor reflecties vanuit de zaal.
De sprekers zijn: Suzy Schipper, Stijn Vanheule en Fatma Sevinç
Fatma Sevinç is psychiater en psychoanalytica, werkzaam in de eigen praktijk in Amsterdam.
Suzy Schipper is psychoanalytica en systeemtherapeut, werkzaam in eigen praktijk in Amsterdam.
Stijn Vanheule is Hoogleraar klinische psychologie en psychoanalyse aan Universiteit Gent, en psychoanalyticus met eigen praktijk in Gent.
Ad Bolhuis was voorheen huisarts, en tot voor kort werkzaam als psychoanalyticus i.o. en als coach/ supervisor.
14.00-15.00 of 15.30-16.30
Rondleiding Rijksmuseum
o.l.v. Robert Uterwijk
Max. 13 personen per rondleiding. Kosten voor de rondleiding 15 euro. Het museumtoegangsbewijs dient u zelf vooraf te verkrijgen voor het juiste tijdslot.
Robert Uterwijk
Wat kan ‘Goed genoeg’ in de kunst betekenen? Robert Uterwijk neemt ons mee en leidt ons langs bekende en minder bekende schatten van het Rijksmuseum die resoneren met het thema goed genoeg: van een Japanse ‘imperfecte’ theekom tot aan de suggestieve vlekken van een ‘onaffe’ Rembrandt.
14.00-16.00
Workshop creatieve therapie
o.l.v. John Standaert
Max 15 personen. Kosten voor deelname 15 euro
In deze workshop maken we kennis met creatieve beeldende therapie. In deze vorm van therapie is het werken in het medium de ingangspoort, wat anders is dan enkel werken met het woord. Aangezien het een ervaringsgerichte therapie is stappen we zelf in het beeldend werk en gaan we aan de slag met verschillende materialen. We nemen de tijd om stil te staan bij wat er gebeurt in het beeldend proces, de positie van de therapeut en het belang van de ruimte waarin men werkt. Welke appèlwaarde heeft het materiaal? Wat is de link tussen de ervaring in het medium en ons eigen psychisch proces? En wanneer kan het medium als derde punt in therapie van belang zijn?
John Standaert is ergotherapeut en creatief therapeut beeldend. Hij werkt al ruim 17 jaar met mensen met een psychiatrische problematiek, momenteel als creatief beeldend therapeut in het Psychiatrisch Centrum Gent-Sleidinge. Hij is lid van het BVCT-ABAT.
Schweizer, C. (2009). In Handboek beeldende therapie. Uit de verf. Houten: Bohn Stafleu van Logum.
Smeijsters, H. (2018). In Handboek creatieve therapie. Bussum: Uitgeverij Countinho.
16.15-17.15
Voorlichtingsbijeenkomst over de opleiding tot psychoanalyticus
Iedereen die enige interesse heeft in de opleiding is welkom bij de voorlichtingsbijeenkomst over de opleiding tot psychoanalyticus bij de Nederlandse Vereniging (NPAV) of bij de bijeenkomst voor de opleiding bij de Belgische Vereniging Psychoanalyse ( BVP). Beide vinden plaats op de UvA. U kunt u hiervoor inschrijven tijdens de SU week.
17.30-19.00
Meeting the Analyst
Dichterbij de psychoanalyse gaat u deze week misschien wel niet komen. Meeting the Analyst biedt een ontmoeting met een psychoanalytica of psychoanalyticus in de eigen spreekkamer. Dé gelegenheid om alle ins en outs van de dagelijkse praktijk te horen, de vragen te stellen die de hele week al op het puntje van uw tong liggen, de uitgelezen kans om een sofa in gebruik van dichtbij te bekijken, en misschien wel uit te proberen. U kunt in de week van de SU inschrijven.
09.30-11.00
Hoe het goede ons altijd ontsnapt - over ethiek en psychoanalyse in instellingen
Evi Verbeke
Evi Verbeke is klinisch psycholoog en psychoanalytisch therapeut. Ze werkt als gastprofessor aan de UGent, vakgroep psychoanalyse en raadplegingspsychologie. Dit combineert ze met haar werk in PVT De Wadi (Merelbeke) en een privé praktijk. Ze schreef het boek ‘psychiatrie op drift’ (EPO).
Een ontmoeting met een psychoanalyticus gebeurt niet alleen in de ruimte van de privépraktijk. Heel wat afdelingen binnen psychiatrische instellingen oriënteren zich vanuit de psychoanalyse. Dit kader biedt een kompas om mensen te beluisteren in een diepe existentiële crisis, om met (langdurig) psychotische moeilijkheden om te gaan en om na te denken hoe de instelling ook zichzelf kan verzorgen en haar eigen ziekmakende effecten in vraag kan stellen.
Deze analytische aanpak staat vaak haaks op hoe zorg zich neigt te organiseren. Afdelingen worden gezien als plaatsen die zo efficiënt mogelijk moeten werken, waarbij patiënten vaak eenzelfde therapeutisch programma moeten doorlopen. Impliciet zorgt dat ervoor dat mensen aan deze therapeutische projecten moeten deelnemen en dat dan goed, goed genoeg of niet zo goed doen. In dat laatste geval dreigt vaak uitsluiting van zorg. Wie niet mee kan met de programma’s en verwachtingen wordt al snel gezien als ‘therapieresistent’, de instelling zelf wordt nauwelijks in vraag gesteld.
Wat kan een psychoanalytische kijk bieden op werken in instellingen? In deze lezing zullen we beargumenteren dat dit in de eerste plaats niet betekent dat de psychoanalyse meer kennis toevoegt, of precies zegt hoe een afdeling moet werken. Integendeel, haar grote verdienste zit in een ethiek. Deze ethiek zegt expliciet niet wat ‘goed’ is voor een patiënt. Het goede is inherent problematisch, omdat deze altijd wordt doorkruist door de drift. De mens kan zijn eigen ‘goede goed’ niet vinden. Een psychiatrie die mensen ontvangt vanuit de psychoanalyse, stapt daarom af van een zoektocht naar het goede, ze legt geen doelstellingen op en zoekt hoe elke patiënt opnieuw zelf een ‘programma’ kan maken in de kliniek. Een programma dat voor elke patiënt singulier verandert, dat elke patiënt opnieuw kan uitvinden en waar de analyticus borg staat voor een ontmoeting in de overdracht.
11.30-13.00
Good enough evidence? Kunnen gevalstudies dienen als evidence voor klinisch werk?
Jochem Willemsen
Gevalstudies zijn de historische oorsprong van de psychoanalyse en hebben ons denkmodel gevormd. Echter worden gevalstudies in de wetenschap als het laagste niveau van evidence gezien, als “anekdotisch”, “gebiased” en “subjectief”. Ook vanuit een kritisch-filosofisch perspectief kunnen gevalstudies in vraag gesteld worden, omdat ze patiënten reduceren tot een “geval” terwijl elke mens toch uniek is. Wat kunnen we dan leren van gevalstudies? In de afgelopen decennia hebben psychotherapieonderzoekers een nieuwe visie en methodologie ontwikkeld om tegemoet te komen aan deze kritieken: de systematische gevalstudie. Deze maakt gebruik van meerdere bronnen van data, neemt meerdere perspectieven in beschouwing en heeft veel aandacht voor de ethische aspecten van gevalstudie onderzoek. Ook psychoanalytische gevalstudies kunnen hierdoor wetenschappelijk hoogstaander worden en tegelijk zeer relevant zijn voor de klinische theorie en praktijk. Aan de hand van eigen voorbeelden zal besproken worden hoe deze gevalstudies zijn opgebouwd, waar we ze kunnen vinden, en hoe we er iets van kunnen leren voor het klinisch werk met andere patienten.
Jochem Willemsen is hoofddocent klinische psychologie aan de Université catholique de Louvain (België) en psychoanalytisch therapeut met eigen praktijk.
Literatuur
Literatuur
Kaluzeviciute, G. & Willemsen, J. (2020). Scientific thinking styles: the different ways of thinking in psychoanalytic case studies. International Journal of Psychoanalysis, 101(5), 900-922. https://doi.org/10.1080/00207578.2020.1796491
Willemsen, J., Della Rosa, E., & Kegerreis, S. (2017). Clinical case studies in psychoanalytic and psychodynamic treatment. Frontiers in Psychology, 8, 108. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00108
Willemsen, J., Rost, F., Hustinx, M., Fonagy, P., Taylor, D. (2024). Examination of a Case of “Treatment Failure” in Long-Term Psychoanalytic Psychotherapy for Treatment-resistant Depression. The International Journal of Psychoanalysis. http://dx.doi.org/10.1080/00207578.2024.2352827
09.30-11.00
I am not okay. You are not okay. The world is not okay.
Arjen Noordhof
Psychoanalysis is in its core a theory of conflicts and symptomatic compromises which never constitute full harmony. Thus, it presents the human condition as one of internal struggles between opposing forces – conscious and unconscious, drive and defense, pleasure and reality, etc. Externally, the world today is a world with many social and political struggles, and it is difficult to separate information from fake-news and propaganda. The radical right is gaining ground to an alarming degree. In this lecture I take the position that, from an ethical point of view, in psychoanalysis, one always has to come to grips with the connection between these internal and external dynamics and conflicts and in particular with the difficulty of distinguishing clearly what is internal and external. I will use the work of Winnicott to delineate the possibility of a transitional space in which internal and external struggles creatively meet. Subsequently, I will develop some directions for working outside of the classical analytic setting in attempts to create transitional spaces in clinical practice and in educational settings.
Dr. Arjen wNoordhof is Assistent Professor Clinical Psychology at the UvA.
Dr. Arjen Noordhof is Universitair docent Klinische Psychologie, UvA
11.30-12.00
Muzikaal intermezzo
Sammy Maipauw
Sammy Maipauw is klinisch psycholoog met een passie voor het helpen van jongeren in de bijzondere jeugdzorg. Tijdens zijn werk in residentiële leefgroepen bij de VZW Onze Kinderen organiseerde hij creatieve ateliers, zoals muziek- en kunstsessies, als een middel om met jongeren in gesprek te gaan en hen te helpen hun stem te vinden. Het muzikale intermezzo zal hij met gitaar en zang inkleuren.
13.30-15.45 (EN)
Panel on ethics
This Friday afternoon we present two lectures that will address different ethical issues in psychoanalysis. Our guest speaker Alessandra Lemma, Frans Schalkwijk and Arjen Noordhof will discuss their topics afterwards in interaction with the audience. Since Alessandra Lemma is a native English speaker both lectures and the discussion will be held in English.
13.30-14.30 (EN)
Panel on ethics - When ‘good enough’ is not good enough.
Frans Schalkwijk
The therapeutic relationship can fulfill all kinds of non-therapeutic needs, for both partners. For example, to treat a patient can give the therapist a sense of pride and serve his or her vanity. Where the therapist in ‘normal’ social circumstances feels shy or insecure, the therapy can provide a stage on which skills and knowledge can be shown. It is tempting to believe being in a position of the one who ‘knows’, while the patient is in the complementary position to receive all knowledge. At first this will provide both therapist and client a feeling of safety, but there is the danger of a ‘collusion of admiration’. This collusion may also develop the other way around. Maybe not so much a boundary crossing, but definitely a case of blurring boundaries. It is the ethical responsibility to recognize these possible paralyzing patterns and, if possible, to discuss her or his contribution to this pattern, to be able to restore the ethical context of the therapy.
Als goed genoeg echt niet goed genoeg is
Een therapeutische relatie kan voor een van beide partners allerlei niet-therapie gerelateerde behoeften bevredigen. Iemand behandelen kan een gevoel van trots geven en de ijdelheid van de therapeut strelen. Waar de therapeut in het dagelijks leven misschien verlegen en onzeker is, kan de behandeling het podium bieden waarop de therapeut eindelijk zijn/haar kunde kan laten zien. Hoe verleidelijk is het om in de positie van de wetende te zijn, terwijl de cliënt de complementaire positie van onwetende inneemt. Op korte termijn geeft dat een beschermd gevoel en het therapie proces verloopt dan schijnbaar ideaal, maar het gevaar van een bewonderende collusie duikt op. Er is dan geen sprake van grensschending, maar wel van grensvervaging. Overigens kan ook de cliënt zijn of haar behandelaar in het proces verlokken tot een dergelijke complementariteit. Het is de ethische verantwoordelijkheid van de therapeut dergelijke verlammende patronen te herkennen en mogelijk zijn/haar eigen aandeel daarin aan te kaarten, zodat de ethische context van de therapie hersteld wordt.
Prof. Dr. Frans Schalkwijk is psychoanalyticus en psychoanalytisch psychotherapeut, werkzaam in eigen praktijk. Hij schreef onder andere Dit is psychoanalyse (2006), Diagnostiek in de praktijk (2015) en Narcisme (2018).
Literatuur
Gabbard, G.O. & Hobday, G.S. (2012). A psychoanalytic perspective on ethics, self-deception, and the corrupt physician. British Journal of Psychotherapy, 28(2), 235-248.
Lemma, A. (2022). First principles. Applied ethics for psychoanalytic practice. Oxford University Press
Schalkwijk, F. (2021). Supervisie en ethiek. In: Vanaerschot, G., Nicolai, N. & Daansen, P. (red., 2021). Supervisie als proces. Een gids voor de praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, p. 241- 252
14.45-15.45 (EN)
Panel on ethics - Ethics in psychoanalysis, is Psychoanalysis good enough?
Alessandra Lemma
In this lecture Allessandra Lemma will explain how ethical self-discipline manages to navigate between moralism, ethical conduct and guidelines as taught in training. Her motive stems from dilemmas in her own practice. She mentions, among other things, issues related to gender issues and the experience that in some situations analysts seems to adhere strictly to ‘the perfect ground rules’ (free association, no contact outside the consultation room, neutral silence, frequent transference interpretations, prohibition of self-disclosure) as a result of which the patient can be shortchanged in terms of involvement .
Prof. Dr. Alessandra Lemma is a clinical psychologist, psychoanalyst and fellow of the British Psychoanalytical Society. The title of her latest book is “First Principles” with the subtitle: Applied Ethics for Psychoanalytic Practice
[nl] Prof. Dr. Alessandra Lemma is klinisch psycholoog, psychoanalyticus en ‘fellow’ van de British Psychoanalytical Society. Haar laatste boek is getiteld “First Principles” met als ondertitel: Applied Ethics for Psychoanalytic Practice.
Parallelsessie 1
De instelling als een 'derde' die goed genoeg is.
Johan De Groef
Psychoanalytische reflecties bij klinische vignetten uit de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en uit de ouderenzorg.
Johan de Groef is klinisch orthopedagoog (en voormalig instellingsdirecteur) en psychoanalyticus met privépraktijk te Vilvoorde, opleider-supervisor Postgraduaat Psychoanalytische Psychotherapie (KU Leuven), oud-voorzitter en titulair lid BSP, lid VVPT.
Parallelsessie 2
Reading Winnicott
Esther Swart
In dit dubbele uur gaan we een ‘Close Reading’ doen van fragmenten uit het werk van Donald Winnicott. Winnicott was een speels denker, schrijver en spreker en hij lardeerde zijn werk met veel aansprekende praktijkvoorbeelden. We zullen aandacht geven aan een aantal begrippen welke nog steeds veel betekenis hebben binnen de psychoanalyse.
Esther Swart is psychotherapeut en psychoanalytica, werkzaam in eigen praktijk in Amsterdam.
Parallelsessie 3
Casuïstiek
Simone Logtenberg
In deze casuïstiek staan we op een psychoanalytische manier stil bij een gepubliceerde casus. Omdat de casus al openbaar gepubliceerd is en er geen geheimhouding in het geding is, kan de casuïstiekbespreking ook door niet klinisch werkenden worden bijgewoond. We proberen op een associatieve manier een idee te krijgen van de psychische realiteit van de patiënt en het onbewuste therapeutische proces.
Simone Logtenberg is psychiater en psychoanalytica, werkzaam in een eigen praktijk in Amsterdam.
Parallelsessie 4
Klinisch seminaar
Roderik Hendriks en Philip Koster
In dit klinisch seminaar refereert een psychoanalyticus over een lopende psychoanalyse onder leiding van een andere psychoanalyticus.
Roderik Hendriks is klinisch psycholoog- psychotherapeut en psychoanalyticus en werkzaam in de eigen praktijk in Amsterdam. Philip Koster is psychotherapeut en psychoanalyticus en werkzaam in eigen praktijk in Haarlem.
De klinische seminars zijn uitsluitend toegankelijk voor mensen met een BIG-registratie of mensen die schriftelijk kunnen aantonen dat zij klinisch werkzaam zijn (een verklaring van een opleider, praktijkhouder of werkgever etc.). Bij twijfel kunt u contact opnemen via info@npav.nl. De vertrouwelijkheid wordt gewaarborgd door het beroepsgeheim of een schriftelijke geheimhoudingsverklaring in het geval van niet-BIG-geregistreerde klinisch werkenden.
Parallelsessie 5
Klinisch kinderseminaar
Maaike Breuer en Nelly Vlietstra
In dit klinisch seminaar refereert Maaike Breuer over een lopende psychoanalyse van een kind of adolescent onder leiding van Nelly Vlietstra.
Maaike Breuer is klinisch Psycholoog- Psychotherapeut, psychoanalytica i.o. voor volwassenen en kinderen. Nelly Vlietstra is psychiater en psychoanalytica en opleider bij de NPaV, werkzaam in de eigen praktijk in Amsterdam.
Alle klinische seminaars zijn uitsluitend toegankelijk voor mensen met een BIG-registratie of mensen die schriftelijk kunnen aantonen dat zij klinisch werkzaam zijn (een verklaring van een opleider, praktijkhouder of werkgever etc.). Bij twijfel kunt u contact opnemen via info@npav.nl. De vertrouwelijkheid wordt gewaarborgd door het beroepsgeheim of een schriftelijke geheimhoudingsverklaring in het geval van niet-BIG-geregistreerde klinisch werkenden
Parallelsessie 6
Klinisch Seminaar
Christine Franckx en Sammy Maipauw
In dit klinisch seminaar refereert Sammy Maipauw over een lopende psychoanalyse van een kind of adolescent onder leiding van Christine Franckx.
Christine Franckx is psychiater en kinderpsychiater, psychoanalytica en opleidster in de Belgische Vereniging voor Psychoanalyse (BVP/SBP), waarvan ze voormalig voorzitster is. Ze is werkzaam in privépraktijk voor volwassenen te Antwerpen Sammy Maipauw is klinisch psycholoog met een passie voor het helpen van jongeren in de bijzondere jeugdzorg.
Hij is werkzaam bij het Onthaal-, Ontmoetings- en Oriënteringscentrum ‘t Laar, onderdeel van VZW De Patio, met name in diagnostische exploratie van jongeren in de bijzondere jeugdzorg.
De klinische seminars zijn uitsluitend toegankelijk voor mensen met een BIG-registratie of mensen die schriftelijk kunnen aantonen dat zij klinisch werkzaam zijn (een verklaring van een opleider, praktijkhouder of werkgever etc.). Bij twijfel kunt u contact opnemen via info@npav.nl. De vertrouwelijkheid wordt gewaarborgd door het beroepsgeheim of een schriftelijke geheimhoudingsverklaring in het geval van niet-BIG-geregistreerde klinisch werkenden.
