Summer University 1-5 juli 2024

Minder goed dan je hoopte en niet zo slecht als je vreesde

Marjolein de Craen

Het thema ‘goed genoeg’ wordt besproken aan de hand van het gedachtengoed van Melanie Klein. De depressieve positie van Klein heeft hierin een centrale rol: het is de innerlijk situatie waarin je de meeste tijd ambivalentie kunt ervaren en je je bewust bent van hoe je binnenwereld zich verhoudt tot de realiteit met al haar (on)volkomenheden. Voor een steviger inbedding in deze positie kijken we naar aspecten in de behandeling die deze ontwikkeling mogelijk maken zoals het interpreteren van projecties, de overdracht en de onbewuste phantasy.

Marjolein de Craen is psychotherapeut en psychoanalyticus en werkzaam in haar vrijgevestigde praktijk in Huizen.

Literatuur

• Craen, M. de, ‘No truth without kindness’: in Liefde en waarheid, denken en werken vanuit kleiniaans perspectief, L. Brameijer en M. de Craen (red.), Amsterdam, 2022
• Joseph, B. (1985), ‘Transference, the total situation’, in: Psychic equilibrium and psychic change, selected papers of Betty Joseph, M. Feldman en E. Bott Spilius (red.), Londen, 1989
• Joseph, B. (1986), ‘Psychic change and the psychoanalytical process’, in: Psychic equilibrium and psychic change, selected papers of Betty Joseph, M. Feldman en E. Bott Spilius (red.), Londen, 1989
• Klein, M. (1959), Het kind in ons. De diepe oorsprong van ons wereldbeeld, Amsterdam, 2021. Vertaling van ‘Our adult World and its Roots in Infancy’ (1959). Vertaling door Willy Hemelrijk.
• Steiner, J. (red.), Lectures on technique by Melanie Klein, Londen, 2017

Het eerste gesprek: een psychoanalytisch perspectief

Edwin Bouman

In deze lezing wil ik graag stilstaan bij wat er gebeurt bij een eerste ontmoeting in de behandelkamer. En hoe je daar psychoanalytisch naar kunt kijken en handelen.
Ik zal ingaan op belangrijke verschillen tussen wat in de moderne GGZ gangbaar is, zoals een nadruk op ‘het verzamelen van anamnestische gegevens’ om tot diagnose en behandeling te komen, en het meer analytisch luisteren en reageren, waarmee andersoortige informatie verkregen kan worden. Informatie die niet alleen een bepaald zicht op de problematiek geeft, maar ook op mogelijkheden om middels de analytische methode iets te betekenen. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor ‘de gevoeligheid voor het onbewuste proces’. Ik zal dat illustreren aan de hand van observaties in het allereerste contact en de ensceneringen die altijd ontstaan en die ons zoveel kunnen vertellen als we daar oog voor hebben. Dat alles in een historische context, waarbij de psychoanalyse een belangrijke ontwikkeling heeft doorgemaakt als het gaat om de rol en betrokkenheid van de analyticus in het vergaren van kennis over de patiënt, de analyticus en hun relatie.

Edwin Bouman is psychoanalyticus en psychotherapeut in eigen praktijk, gevestigd in Amsterdam.

Literatuur:

• Bass, A. (2019) Ordinary Unconscious Communication in the Therapist/Patient Relationship. Psychoanalytic Inquiry 39:189-197
• Cancelmo, J. A. (2019) Unconscious Communication in the Intersubjective Analytic Field at Times of Separation, Loss, and Termination. Psychoanalytic Inquiry 39:198-212
• Makari, G. & Shapiro, T. (1993) On Psychoanalytic Listening: Language and Unconscious Communication. Journal of the American Psychoanalytic Association 41:991-1020
• Meltzer, D. (1986) On First Impressions. Contemporary Psychoanalysis 22:467-470
• Nissen, B. (2013) The Scene in the Psychoanalytic Initial Interview. Rivista di Psicoanalisi 59:961-975

Heb de vragen lief

Alexandra Broeder

Alexandra Broeder (1978) is theatermaker en maakt werk op het snijvlak van kunst en psychiatrie. Centraal binnen dit werk staan de mysterieuze werelden die zij ontwikkelt met jonge performers met een psychische kwetsbaarheid. Voor haar werk ontving zij in 2019 de Gieskes Strijbis Podiumprijs, de grootste podiumprijs van Nederland. Alexandra Broeder is onderdeel van collectief Tijd van de Wolf.

Heb de vragen lief
De creatieprocessen van Alexandra zijn uitnodigingen om met lege handen aanwezig te zijn. Te vertrekken vanuit het niet weten. Recentelijk maakte zij de voorstellingen The Gift, over doodsverlangen bij psychisch leiden. En The Omen, over de diepere en spirituele betekenis van anorexia. Deze twee projecten vormen de aanleiding voor een talk en gesprek over de ruimte van het niet durven weten. En wat dit in ons aanraakt.

No memory, no desire.. Tasten in de duisternis

Kristel Bleyen en Simone Logtenberg

No memory, no desire is een bekend adagium van de Britse psychoanalyticus Wilfred Bion, duidend op de beoogde mentale toestand van de analyticus die nodig is om het analytische werk optimaal te kunnen doen.
Dit inzicht vindt zijn oorsprong in een universele innerlijke psychische tweestrijd: Enerzijds streven we naar waarheid en persoonlijke groei, anderzijds willen we pijn en angst vermijden. Meestal verdragen we het maar kortstondig om in het onbekende te verkeren en verblijven we in de conventionele werkelijkheid waar we houvast vinden in onder meer zintuigelijke waarneming, cognitieve kennis en herinneringen; hieruit bouwen we onze beleving van waarheid op. Die conventionele realiteit belemmert echter de intuïtieve ervaring van de innerlijke psychische realiteit waarmee we in de psychoanalytische sessie in contact willen komen. Vergelijkbaar met een sterke lichtstraal die verblindend kan werken op wat zich in het donker ophoudt. In de analytische sessie wordt de analysand daarom uitgenodigd zich over te geven aan zijn vrije associatie. De pendant hiervan voor de analyticus is de rêverie, een droomtoestand waarin hij de houvast van zijn conventionele weten, waarnemen en wensen loslaat. Wat vraagt het van de analyticus om te kunnen verblijven in de donkerte en onzekerheid van het niet weten, en wat zijn de consequenties voor de psychoanalytische sessie?

Literatuur

• Bion, WR. (1967) Notes on memory and desire . In: cogitations (pp380-385). London: Karnac
• Civitarese,G en Ferro,A. Playing and vitality in psychoanalysis. Routledge, London.
• Grotstein, J. (2007). A beam of intense darkness. London: Routledge.
• Ogden,T ( 2008). On talking as dreaming. I. J. P.88(3): 575-589
• Vermote,R. (2019). Reading Bion.. Routledge. London.

Kristel Bleyen is psycholoog, psychoanalytisch Psychotherapeut, lid van de Belgische Vereniging voor Psychoanalyse, werkzaam in een privépraktijk en in UPC KULeuven, opleider en supervisor in het Postgraduaat Psychoanalytische Therapie KULeuven.

Simone Logtenberg is psychiater en psychoanalyticus, lid van de NPaV. Ze is werkzaam in een privépraktijk in Amsterdam.

Monsters en co. Over heftigheid in de overdrachtsrelatie

Roberte Korthals Altes

Via spel en de relatie met de analyticus kan de innerlijke wereld van een kind in kinderanalyse een andere betekenis krijgen.
De onbewuste betekenis van de symptomen onthult zich geleidelijk in fantasie en driften worden deels uitgeleefd en benoembaar. Hierdoor wordt de splijting tussen fantasie en realiteit hanteerbaarder en komt een, in angst en obsessieve mechanismen, vastgelopen ontwikkeling weer op gang. Met een klinisch verhaal en de symboliek van een sprookje wordt dit proces geïllustreerd.

Roberte Korthals Altes is psychiater en psychoanalytica voor kinderen en volwassenen.

Literatuur

• Rodriguez de la Sierra,L. ed. How come your house never falls down? (2018). Uit: Child Analysis Today. Routledge
• Dream and Fantasy in Child Analysis. (2015) Ed. by Sammy Teicher, Michael Gunter, Routledge
• B.Bettelheim. (2013) Kinder brauchen Marchen, Auflage Deutsche Verlags-Anstalt München

The hand that rocks the cradle

Eva van Malderen

Het werk van Winnicott is een inspiratiebron voor veel kindertherapeuten.
Winnicott had een grote interesse voor de vroegste stadia van de menselijke ontwikkeling. Eén van zijn meest gekende uitspraken, “there is no such thing as a baby” , geeft weer hoe voor Winnicott de eerste omgeving van primordiaal belang is. Zijn noties van “absolute afhankelijkheid “ en “holding environment” verwijzen hier mee naar.  Als de  “holding” onvoldoende goed is dan ontstaat er angst voor annihilatie. Een voldoende goede omgeving draagt bij tot de ontwikkeling naar het stadium van relatieve afhankelijkheid.
Aan de hand van klinisch materiaal bespreken we enkele belangrijke begrippen en de hiermee verbonden therapeutische implicaties zoals bestaanscontinuïteit, catastrofale angsten, transitionele objecten….
Transitionele fenomenen zijn verbonden met creativiteit en de mogelijkheid om te kunnen spelen.  Winnicott schrijft dat als spelen niet mogelijk is de therapeut erop gericht dient te zijn de patiënt te brengen van een toestand van niet kunnen spelen naar een toestand van wel te kunnen spelen.
We bespreken welke therapeutische interventies faciliterend kunnen zijn en situeren het belang van het luisteren naar de (tegen)overdracht.

Eva van Malderen is psycholoog, psychoanalytisch psychotherapeut voor kinderen en jongeren. Ze is werkzaam in UPC KULeuven, Opleider Postgraduaat Psychodynamische Kinderpsychotherapie KuLeuven, Werkend Lid en Supervisor VVPT. 

Working Through

Working through (Durcharbeitung) is een psychoanalytische term die door Freud gemunt werd en die het noodzakelijke ‘verwerkings’proces aanduidt dat voorwaarde is voor een wezenlijke innerlijke verandering. De vertering van opgedane kennis of ervaring is wezenlijk om het werkelijk te kunnen integreren in het systeem. In deze working through sessie op de Summer University komen we in kleinere groepen bijeen om hetgeen we tot dan toe in de voordrachten hebben beleefd samen te beginnen te verwerken door gedachten, associaties en gevoelens en/of bezwaren uit te wisselen.
De sessies worden begeleid door een psychoanalyticus.

FILM Muidhond

Sacha Marlisa, Edwin Bouman, Merle Heinemeijer

Deze dramatische film toont ons de worsteling van Jonathan, een vroege twintiger, met voor hem onhanteerbare erotische gevoelens voor zijn 9-jarige buurmeisje Elke. We volgen hem nadat hij wegens gebrek aan bewijs van een pedofiel zedenmisdrijf vrijkomt uit voorarrest.

De film biedt veel stof tot nadenken en napraten, zeker vanuit psychoanalytisch perspectief. Het onderwerp komt steeds vaker in de media en de geestelijke gezondheidszorg heeft er maar weinig antwoord op. De film biedt ons een beeld van de innerlijke werkelijkheid van de hoofdpersoon; de psychische realiteit waaraan hij is overgeleverd, waar wij woorden en context aan zullen proberen te geven.

Sacha Marlisa is psychoanalyticus.
Edwin Bouman is psychoanalyticus en opleider/supervisor NPaV.
Merle Heinemeijer is psychoanalyticus en opleider/supervisor NPaV.

Denkbeelden in de psychoanalyse

Suzy Schipper, Stijn Vanheule en Fatma Sevinç

Met moderator: Ad Bolhuis

Binnen de psychoanalyse bestaan er verschillende denkrichtingen. Dat heeft gevolgen voor de manier waarop de analyse vorm krijgt. Psychoanalytici beperken zich vaak niet strikt tot één theoretische stroming. Dit programma maakt duidelijker hoe persoonlijke verschillen naar voren komen aan de hand van een klinische casus. De casus wordt voorgelezen en geprojecteerd, becommentarieerd en er zal ruim tijd zijn voor reflecties vanuit de zaal.
De sprekers zijn: Suzy Schipper, Stijn Vanheule en Fatma Sevinç

Fatma Sevinç is psychiater en psychoanalytica, werkzaam in de eigen praktijk in Amsterdam.

Suzy Schipper is psychoanalytica en systeemtherapeut, werkzaam in eigen praktijk in Amsterdam.

Stijn Vanheule is Hoogleraar klinische psychologie en psychoanalyse aan Universiteit Gent, en psychoanalyticus met eigen praktijk in Gent.

Ad Bolhuis was voorheen huisarts, en tot voor kort werkzaam als psychoanalyticus i.o. en als coach/ supervisor.

Rondleiding Rijksmuseum

o.l.v. Robert Uterwijk

Max. 13 personen per rondleiding. Kosten voor de rondleiding 15 euro. Het museumtoegangsbewijs dient u zelf vooraf te verkrijgen voor het juiste tijdslot.

Robert Uterwijk

Wat kan ‘Goed genoeg’ in de kunst betekenen? Robert Uterwijk neemt ons mee en leidt ons langs bekende en minder bekende schatten van het Rijksmuseum die resoneren met het thema goed genoeg: van een Japanse ‘imperfecte’ theekom tot aan de suggestieve vlekken van een ‘onaffe’ Rembrandt.

Workshop creatieve therapie

o.l.v. John Standaert

Max 15 personen. Kosten voor deelname 15 euro

In deze workshop maken we kennis met creatieve beeldende therapie. In deze vorm van therapie is het werken in het medium de ingangspoort, wat anders is dan enkel werken met het woord. Aangezien het een ervaringsgerichte therapie is stappen we zelf in het beeldend werk en gaan we aan de slag met verschillende materialen. We nemen de tijd om stil te staan bij wat er gebeurt in het beeldend proces, de positie van de therapeut en het belang van de ruimte waarin men werkt. Welke appèlwaarde heeft het materiaal? Wat is de link tussen de ervaring in het medium en ons eigen psychisch proces? En wanneer kan het medium als derde punt in therapie van belang zijn?

John Standaert is ergotherapeut en creatief therapeut beeldend. Hij werkt al ruim 17 jaar met mensen met een psychiatrische problematiek, momenteel als creatief beeldend therapeut in het Psychiatrisch Centrum Gent-Sleidinge. Hij is lid van het BVCT-ABAT.

Literatuur

• Demuynck, J., & Geldhof, A. (Eds.). (2017). Creatieve therapie. Leuven: Acco.
• Schweizer, C. (2009). In Handboek beeldende therapie. Uit de verf. Houten: Bohn Stafleu van Logum.
• Smeijsters, H. (2018). In Handboek creatieve therapie. Bussum: Uitgeverij Countinho.

Voorlichtingsbijeenkomst over de opleiding tot psychoanalyticus

Iedereen die enige interesse heeft in de opleiding is welkom bij de voorlichtingsbijeenkomst over de opleiding tot psychoanalyticus bij de Nederlandse Vereniging (NPAV) of bij de bijeenkomst voor de opleiding bij de Belgische Vereniging Psychoanalyse ( BVP). Beide vinden plaats op de UvA. U kunt u hiervoor inschrijven tijdens de SU week.

Meeting the Analyst

Dichterbij de psychoanalyse gaat u deze week misschien wel niet komen. Meeting the Analyst biedt een ontmoeting met een psychoanalytica of psychoanalyticus in de eigen spreekkamer. Dé gelegenheid om alle ins en outs van de dagelijkse praktijk te horen, de vragen te stellen die de hele week al op het puntje van uw tong liggen, de uitgelezen kans om een sofa in gebruik van dichtbij te bekijken, en misschien wel uit te proberen. U kunt in de week van de SU inschrijven.

Hoe het goede ons altijd ontsnapt - over ethiek en psychoanalyse in instellingen

Evi Verbeke

Evi Verbeke is klinisch psycholoog en psychoanalytisch therapeut. Ze werkt als gastprofessor aan de UGent, vakgroep psychoanalyse en raadplegingspsychologie. Dit combineert ze met haar werk in PVT De Wadi (Merelbeke) en een privé praktijk. Ze schreef het boek ‘psychiatrie op drift’ (EPO).

Een ontmoeting met een psychoanalyticus gebeurt niet alleen in de ruimte van de privépraktijk. Heel wat afdelingen binnen psychiatrische instellingen oriënteren zich vanuit de psychoanalyse. Dit kader biedt een kompas om mensen te beluisteren in een diepe existentiële crisis, om met (langdurig) psychotische moeilijkheden om te gaan en om na te denken hoe de instelling ook zichzelf kan verzorgen en haar eigen ziekmakende effecten in vraag kan stellen.

Deze analytische aanpak staat vaak haaks op hoe zorg zich neigt te organiseren. Afdelingen worden gezien als plaatsen die zo efficiënt mogelijk moeten werken, waarbij patiënten vaak eenzelfde therapeutisch programma moeten doorlopen. Impliciet zorgt dat ervoor dat mensen aan deze therapeutische projecten moeten deelnemen en dat dan goed, goed genoeg of niet zo goed doen. In dat laatste geval dreigt vaak uitsluiting van zorg. Wie niet mee kan met de programma’s en verwachtingen wordt al snel gezien als ‘therapieresistent’, de instelling zelf wordt nauwelijks in vraag gesteld.

Wat kan een psychoanalytische kijk bieden op werken in instellingen? In deze lezing zullen we beargumenteren dat dit in de eerste plaats niet betekent dat de psychoanalyse meer kennis toevoegt, of precies zegt hoe een afdeling moet werken. Integendeel, haar grote verdienste zit in een ethiek. Deze ethiek zegt expliciet niet wat ‘goed’ is voor een patiënt. Het goede is inherent problematisch, omdat deze altijd wordt doorkruist door de drift. De mens kan zijn eigen ‘goede goed’ niet vinden. Een psychiatrie die mensen ontvangt vanuit de psychoanalyse, stapt daarom af van een zoektocht naar het goede, ze legt geen doelstellingen op en zoekt hoe elke patiënt opnieuw zelf een ‘programma’ kan maken in de kliniek. Een programma dat voor elke patiënt singulier verandert, dat elke patiënt opnieuw kan uitvinden en waar de analyticus borg staat voor een ontmoeting in de overdracht.

Good enough evidence? Systematische gevalstudies in psychoanalyse.

Yuri Krivzov

Gevalstudies zijn de historische oorsprong van de psychoanalyse en hebben ons denkmodel gevormd. Echter worden gevalstudies in de wetenschap als het laagste niveau van evidence gezien, als “anekdotisch”, “gebiased” en “subjectief”. Maar in de afgelopen decennia hebben psychotherapieonderzoekers een nieuwe visie en methodologie ontwikkeld – een systematische gevalstudie. Deze maakt gebruik van meerdere bronnen van data, put uit meerde perspectieven en probeert zowel de subjectieve als de objectieve aspecten van de therapie in kaart te brengen. We zullen ons verdiepen in de methodologie van de systematische gevalstudies en voorbeelden daarvan behandelen. We spreken ook over paradoxale uitkomsten wanneer kwalitatieve en kwantitatieve data elkaar tegenspreken. Leveren systematische gevalstudies misschien “good enough evidence” voor de psychoanalyse van de toekomst?

Dr. Juri Krivzov is psychotherapieonderzoeker en docent (HAN).

Literatuur

• McLeod, J., & Elliott, R. (2011). Systematic case study research: A practice-oriented introduction to building an evidence base for counselling and psychotherapy. Counselling and Psychotherapy Research, 11(1), 1-10. https://doi.org/10.1080/14733145.2011.548954
• Meganck, R., Krivzov, J., Notaerts, L., Willemsen, J., Kaluzeviciute, G., Dewaele, A., & Desmet, M. (2022). The single case archive: Review of a multitheoretical online database of published peer-reviewed single-case studies. Psychotherapy, 59(4). 641-646. https://doi.org/10.1037/pst0000431
• Krivzov, J., Baert, F., Meganck, R., & Cornelis, S. (2021). Interpersonal dynamics and therapeutic relationship in patients with functional somatic syndromes: A metasynthesis of case studies. Journal of Counseling Psychology, 68(5), 593–607. http://dx.doi.org/10.1037/cou0000529Single Case Archive: www.singlecasearchive.com

Goed genoeg, of zo goed mogelijk?

Bastiaan van Dongen

Bij sommige psychoanalytische behandelingen kan het verhogen van de sessie-frequentie noodzakelijk zijn om een veranderingsproces mogelijk te maken. Vaak blijkt dit bij de behandeling van ernstige persoonlijkheidsproblematiek. Bij een psychoanalyse is er normaalgesproken een hoge behandelfrequentie (4 of 5x per week), maar in de praktijk pakt de behandelfrequentie soms lager uit. Het is de vraag wat dit betekent voor het behandel-proces. In deze lezing wordt ingegaan op de rol die de frequentie speelt in de psychoanalyse-setting, wat ook relevant is voor psychotherapeutische behandelingen. De vraag wordt onderzocht waarom een hoog-frequente psychoanalyse het verschil kan maken ten opzichte van een psychotherapie met een lagere frequentie. Waarom wordt vanuit een psychotherapie of psychoanalyse een verhoging van frequentie soms wenselijk geacht, en wat doet dit met het intersubjectieve proces? Hoe komt het dat er bij psychoanalyses in de praktijk toch vaak wordt vastgehouden aan een lagere behandelfrequentie?  Antwoord op deze en andere vragen wordt gezocht in de psychoanalytische vakliteratuur en de klinische praktijk. In de gepresenteerde praktijkvoorbeelden wordt besproken wat een voorstel tot verhoging van de behandelfrequentie teweeg kan brengen tijdens een behandeling.

Bastiaan van Dongen is psychotherapeut en psychoanalyticus en werkzaam in eigen praktijk in Amsterdam.

Literatuur

• Bleger, J. (1967) Psychanalysis of the psychoanalytic frame. I. J. P.48: 511-519
• Busch, F: (2010)  Distiguishing Psychoanalysis from Psychotherapy. I. J. P.(91)(1):23-34
• Ehrlich (2010) The analysts ambivalence about continuing and deepining an analysis. J. Amer. Psychoanal. Assn., (58)(3):515-532.
• IPA (2017) Eitington varations.
• Gedo,  P. Cohler, B. (1992) Session frequency, regressive tendency and the psychoanalytic processPsychoanalytic Psychology, (9)(2):245-249
• Richards, A. (1997). The Relevance of Frequency of Sessions To The Creation Of An Analytic Experience.  J. A. P. A., (45):1241-1251
• Quinodoz, D. (1992). The setting as the instrument of the container function. I.J.P.(73):627-635

Muzikaal intermezzo

Sammy Maipauw

Sammy Maipauw is klinisch psycholoog met een passie voor het helpen van jongeren in de bijzondere jeugdzorg. Tijdens zijn werk in residentiële leefgroepen bij de VZW Onze Kinderen organiseerde hij creatieve ateliers, zoals muziek- en kunstsessies, als een middel om met jongeren in gesprek te gaan en hen te helpen hun stem te vinden. Het muzikale intermezzo zal hij met gitaar en zang inkleuren.

Panel on ethics

This Friday afternoon we present two lectures that will address different ethical issues in psychoanalysis. Our guest speakers Alessandra Lemma and Frans Schalkwijk will discuss their topics afterwards in interaction with the audience. Since Alessandra Lemma is a native English speaker both lectures and the discussion will be held in English.

Panel on ethics - When ‘good enough’ is not good enough.

Frans Schalkwijk

The therapeutic relationship can fulfill all kinds of non-therapeutic needs, for both partners. For example, to treat a patient can give the therapist a sense of pride and serve his or her vanity. Where the therapist in ‘normal’ social circumstances feels shy or insecure, the therapy can provide a stage on which skills and knowledge can be shown. It is tempting to believe being in a position of the one who ‘knows’, while the patient is in the complementary position to receive all knowledge. At first this will provide both therapist and client a feeling of safety, but there is the danger of a ‘collusion of admiration’. This collusion may also develop the other way around. Maybe not so much a boundary crossing, but definitely a case of blurring boundaries. It is the ethical responsibility to recognize these possible paralyzing patterns and, if possible, to discuss her or his contribution to this pattern, to be able to restore the ethical context of the therapy.

Als goed genoeg echt niet goed genoeg is
Een therapeutische relatie kan voor een van beide partners allerlei niet-therapie gerelateerde behoeften bevredigen. Iemand behandelen kan een gevoel van trots geven en de ijdelheid van de therapeut strelen. Waar de therapeut in het dagelijks leven misschien verlegen en onzeker is, kan de behandeling het podium bieden waarop de therapeut eindelijk zijn/haar kunde kan laten zien. Hoe verleidelijk is het om in de positie van de wetende te zijn, terwijl de cliënt de complementaire positie van onwetende inneemt. Op korte termijn geeft dat een beschermd gevoel en het therapie proces verloopt dan schijnbaar ideaal, maar het gevaar van een bewonderende collusie duikt op. Er is dan geen sprake van grensschending, maar wel van grensvervaging. Overigens kan ook de cliënt zijn of haar behandelaar in het proces verlokken tot een dergelijke complementariteit. Het is de ethische verantwoordelijkheid van de therapeut dergelijke verlammende patronen te herkennen en mogelijk zijn/haar eigen aandeel daarin aan te kaarten, zodat de ethische context van de therapie hersteld wordt.

Prof. Dr. Frans Schalkwijk is psychoanalyticus en psychoanalytisch psychotherapeut, werkzaam in eigen praktijk. Hij schreef onder andere Dit is psychoanalyse (2006), Diagnostiek in de praktijk (2015) en Narcisme (2018). 

Literatuur

• Gabbard, G.O. & Hobday, G.S. (2012). A psychoanalytic perspective on ethics, self-deception, and the corrupt physician. British Journal of Psychotherapy, 28(2), 235-248.
• Lemma, A. (2022). First principles. Applied ethics for psychoanalytic practice. Oxford University Press
• Schalkwijk, F. (2021). Supervisie en ethiek. In: Vanaerschot, G., Nicolai, N. & Daansen, P. (red., 2021).
  Supervisie als proces. Een gids voor de praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, p. 241- 252

Panel on ethics - Ethics in psychoanalysis, is Psychoanalysis good enough?

Alessandra Lemma

In this lecture Allessandra Lemma will explain how ethical self-discipline manages to navigate between moralism, ethical conduct and guidelines as taught in training. Her motive stems from dilemmas in her own practice. She mentions, among other things, issues related to gender issues and the experience that in some situations analysts seems to adhere strictly to ‘the perfect ground rules’ (free association, no contact outside the consultation room, neutral silence, frequent transference interpretations, prohibition of self-disclosure) as a result of which the patient can be shortchanged in terms of involvement .

Prof. Dr. Alessandra Lemma is a clinical psychologist, psychoanalyst and fellow of the British Psychoanalytical Society. The title of her latest book is “First Principles” with the subtitle: Applied Ethics for Psychoanalytic Practice

[nl] Prof. Dr. Alessandra Lemma is klinisch psycholoog, psychoanalyticus en ‘fellow’ van de British Psychoanalytical Society. Haar laatste boek is getiteld “First Principles” met als ondertitel: Applied Ethics for Psychoanalytic Practice.

Parallelsessie 1

De instelling als een 'derde' die goed genoeg is.

Johan De Groef

Psychoanalytische reflecties bij klinische vignetten uit de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en uit de ouderenzorg.

Johan de Groef is klinisch orthopedagoog (en voormalig instellingsdirecteur) en psychoanalyticus met privépraktijk te Vilvoorde, opleider-supervisor Postgraduaat Psychoanalytische Psychotherapie (KU Leuven), oud-voorzitter en titulair lid BSP, lid VVPT.

Parallelsessie 2

Reading Winnicott

Esther Swart

In dit dubbele uur gaan we een ‘Close Reading’ doen van fragmenten uit het werk van Donald Winnicott. Winnicott was een speels denker, schrijver en spreker en hij lardeerde zijn werk met veel aansprekende praktijkvoorbeelden. We zullen aandacht geven aan een aantal begrippen welke nog steeds veel betekenis hebben binnen de psychoanalyse.

Esther Swart is psychotherapeut en psychoanalytica, werkzaam in eigen praktijk in Amsterdam.

Parallelsessie 3

Casuïstiek

Simone Logtenberg

In deze casuïstiek staan we op een psychoanalytische manier stil bij een gepubliceerde casus. Omdat de casus al openbaar gepubliceerd is en er geen geheimhouding in het geding is, kan de casuïstiekbespreking ook door niet klinisch werkenden worden bijgewoond. We proberen op een associatieve manier een idee te krijgen van de psychische realiteit van de patiënt en het onbewuste therapeutische proces.

Simone Logtenberg is psychiater en psychoanalytica, werkzaam in een eigen praktijk in Amsterdam.

Parallelsessie 4

Klinisch seminaar

Roderik Hendriks en Philip Koster

In dit klinisch seminaar refereert een psychoanalyticus over een lopende psychoanalyse onder leiding van een andere psychoanalyticus.

Roderik Hendriks is klinisch psycholoog- psychotherapeut en psychoanalyticus en werkzaam in de eigen praktijk in Amsterdam.
Philip Koster is psychotherapeut en psychoanalyticus en werkzaam in eigen praktijk in Haarlem.

De klinische seminars zijn uitsluitend toegankelijk voor mensen met een BIG-registratie of mensen die schriftelijk kunnen aantonen dat zij klinisch werkzaam zijn (een verklaring van een opleider, praktijkhouder of werkgever etc.). Bij twijfel kunt u contact opnemen via info@npav.nl. De vertrouwelijkheid wordt gewaarborgd door het beroepsgeheim of een schriftelijke geheimhoudingsverklaring in het geval van niet-BIG-geregistreerde klinisch werkenden.

Parallelsessie 5

Klinisch kinderseminaar

Maaike Breuer en Nelly Vlietstra

In dit klinisch seminaar refereert Maaike Breuer over een lopende psychoanalyse van een kind of adolescent onder leiding van Nelly Vlietstra.

Maaike Breuer is klinisch Psycholoog- Psychotherapeut,
psychoanalytica i.o. voor volwassenen en kinderen.
Nelly Vlietstra is psychiater en psychoanalytica en opleider bij de NPaV, werkzaam in de eigen praktijk in Amsterdam.

Alle klinische seminaars zijn uitsluitend toegankelijk voor mensen met een BIG-registratie of mensen die schriftelijk kunnen aantonen dat zij klinisch werkzaam zijn (een verklaring van een opleider, praktijkhouder of werkgever etc.). Bij twijfel kunt u contact opnemen via info@npav.nl. De vertrouwelijkheid wordt gewaarborgd door het beroepsgeheim of een schriftelijke geheimhoudingsverklaring in het geval van niet-BIG-geregistreerde klinisch werkenden

Parallelsessie 6

Klinisch Seminaar

Christine Franckx en Sammy Maipauw

In dit klinisch seminaar refereert Sammy Maipauw over een lopende psychoanalyse van een kind of adolescent onder leiding van Christine Franckx.

Christine Franckx is psychiater en kinderpsychiater, psychoanalytica en opleidster in de Belgische Vereniging voor Psychoanalyse (BVP/SBP), waarvan ze voormalig voorzitster is. Ze is werkzaam in privépraktijk voor volwassenen te Antwerpen
Sammy Maipauw is klinisch psycholoog met een passie voor het helpen van jongeren in de bijzondere jeugdzorg.
Hij is werkzaam bij het Onthaal-, Ontmoetings- en Oriënteringscentrum ‘t Laar, onderdeel van VZW De Patio, met name in diagnostische exploratie van jongeren in de bijzondere jeugdzorg.

De klinische seminars zijn uitsluitend toegankelijk voor mensen met een BIG-registratie of mensen die schriftelijk kunnen aantonen dat zij klinisch werkzaam zijn (een verklaring van een opleider, praktijkhouder of werkgever etc.). Bij twijfel kunt u contact opnemen via info@npav.nl. De vertrouwelijkheid wordt gewaarborgd door het beroepsgeheim of een schriftelijke geheimhoudingsverklaring in het geval van niet-BIG-geregistreerde klinisch werkenden.