Column: LIKE US, FOLLOW US, VISIT US!
| 15 oktober 2018 | Columns
Column: LIKE US, FOLLOW US, VISIT US!
Mijn aandacht werd getrokken door de kapitale aanhef van de mail: INVITATION. De zaak zou op een bepaald moment naast de gebruikelijke design spullen ook prosecco aanbieden, en de aangekondigde aanwezigheid van mij onbekende, maar ongetwijfeld belangrijke mensen gaven het feestmoment gewicht. Misschien hield het vertrouwen in een goede afloop niet over, want even later sloot de mail in de gebiedende wijs af:
LIKE US, FOLLOW US, VISIT US!
Een ongemakkelijk gevoel bekroop me. Vanwege die dwingende kapitalen en dat uitroepteken dat mij mijn ruimte ontnam? Plaatsvervangend ongemak over dat hunkerende LIKE US!? Toch was er gek genoeg ook iets in mij aangezet; misschien moest ik toch even daar langs? Inmiddels geloofde ik dat ZIJ wisten wat IK wilde en belangrijker nog: waar ik het kon vinden. Het uitroepteken ontnam me mijn laatste twijfel: ik moest ze bezoeken, anders zou ik iets belangrijks mislopen!
Ons onbewuste heeft gewiekste tactieken om onze eigen kwetsbaarheid te verhullen. De omkering bijvoorbeeld van een vraag in een eis: In plaats te zeggen: Vind je me leuk, wil je me volgen en komen op mijn feestje, roep je: LIKE US, FOLLOW US, VISIT US! Het is het verlangen dat de vraag stuwt dat ongemak geeft. Ongemak en schaamte over het genadeloos blootleggen van je verlangen, IETS te willen van de ander.
In de mail was de omkering van de ? in een ! zo effectief omdat het ongemak die de vraag met zich meebracht nu vakkundig in mijn schoot was geschoven. De designzaak was de vraag en het ongemak kwijt, en leek nu te wéten wat mijn behoeftes waren.
Volgens de Lacaniaanse psychoanalyse is het een onvervulde verlangen dat het wezen is van ons mens zijn. Wij ZIJN een onvervuld verlangen, voortdurend zoekend naar vervulling, naar opvulling van ons tekort. Het tekort is wat ons drijft.. wat ons voortstuwt. Het tekort is tegelijk wat ons tot wanhoop drijft, want we bereiken die vervulling nooit, en daarom willen we af van dat verlangen.
Iedereen loopt rond met een onvervuld verlangen waar hij vanaf wil: daarom is de omkering van je eigen verlangen middels projectie op de ander zo effectief: Voor ik het doorhad dacht ik HET gevonden te hebben: ik moest naar die designzaak.
Zijn we dan als een speelbal overgeleverd aan onze verlangens of heeft de psychoanalyse ons iets te bieden? Lacan’s antwoord: de toestand is hopeloos maar niet ernstig. Hopeloos want verlost van onze verlangens worden we nooit. Niet ernstig, want als we onszelf kunnen gaan herkennen in het onvervulde verlangen dat we zijn, kunnen we bevrijd worden van de onderwerping aan het verlangen van de ander. Met andere woorden; een doel van een psychoanalyse is dat de analysand zélf drager wordt van zijn verlangens. Volgens Freud verandert in een analyse neurotisch lijden in gewoon lijden. Misschien mag daaraan toegevoegd: en dan kan neurotisch genieten ook gewoon genieten worden.
De eerste helft van 2018 Sabine op deze plek een column geschreven over haar ervaringen in de periode na haar psychoanalyse. De komende tijd zal de column weer een andere invulling krijgen. Welke vorm dat precies krijgt is nog in ontwikkeling. Voor nu deze column door Simone Logtenberg.