Over een week mogen we jullie ontvangen! Maar voordat we dat gaan doen, eerst deze nieuwsbrief waarin ik de laatste dag, vrijdag 7 juli, van de Summer University Psychoanalyse toe ga lichten. En dit is ook meteen een oproep om je alsnog in te schrijven voor volgende week (of voor een gedeelte van die week).
Programma Summer University Psychoanalyse, vrijdag 7 juli
Vrijdag 9:30 uur ‘Het psychoanalytisch proces: het verleden als levend heden’
Christine Franckx is medeorganisator van de summeruniversity psychoanalyse en zij start de dag met een inspirerende bijdrage. Ze heeft recent een klinisch heel relevant boek uitgebracht samen met Marc Hebbrecht; ‘Het kinderlijk trauma, verloren tussen tederheid en passie’. In dat boek richten ze hun aandacht op de intrapsychische effecten van kinderlijk trauma aan de hand van de inzichten van Sandor Ferenczi. Ook op deze vrijdagmorgen zal ze ingaan op ernstig trauma bij de kwetsbare psyché van het kind.
Haar bijdrage tijdens de summeruniversity psychoanalyse leidt ze als volgt in;
De psyché is een levende structuur die gevormd wordt door tijd en ruimte en min of meer veilig wordt samengehouden door een container. Psychische verandering is het resultaat van een transformatieproces dat gedreven wordt door tegengestelde krachten die voorwaarts en achterwaarts drijven, die zich naar de toekomst richten en het verleden opnieuw aanwezig stellen. Soms vraagt herhaling om een tijdelijke stilstand omdat de psyché diep adem moet halen alvorens verder te gaan. Maar, zoals we zullen zien, kan herhaling ook verstikkend werken en het psychische leven (ver)doven, zoals in het geval van een ernstig trauma op een kwetsbare psyché. Het verleden komt weer binnen in het hier-en-nu wanneer belangrijke gebeurtenissen van vroeger vandaag weer herinnerd worden, maar ze worden enkel “levend” wanneer ze worden gevoed door affectieve krachten die actief zijn in het heden. Het zijn geen statische beelden die onveranderd bleven, maar ze worden bepaald door de manier waarop we ze vandaag ervaren. Dit is de voorwaarde om herinneringen als eigen te ervaren, als behorend tot onze eigen subjectieve geschiedenis. Alleen dan kunnen ze bijdragen tot de levendigheid van onze dagelijkse ervaring en ons relationele, persoonlijke en professionele leven kleur en betekenis geven. Voorbeelden uit de analytische praktijk zullen de verschillende aspecten van transformatie en herhaling in het psychoanalytisch proces illustreren.
Christine Franckx is psychiater en kinderpsychiater, psychoanalytica en opleidster in de Belgische Vereniging voor Psychoanalyse (BVP/SBP), waarvan ze voormalig voorzitster is. Ze is werkzaam in privépraktijk voor volwassenen te Antwerpen en oprichtster van het kinderpsychiatrisch/psychotherapeutisch centrum 3PSY Infant 0-6 voor vroege ouder-kindrelaties. Ze schreef publicaties over kinderanalyse en hedendaagse evoluties in de psychoanalyse en is redactielid van het Tijdschrift voor Psychoanalyse. Chair Europe COCAP-IPA
van 11:00 uur tot 11:30 uur koffie- en theepauze
We hebben een half uur pauze waarbij we kunnen napraten met een kop koffie of thee.
van 11:30 uur tot 12:30 uur ‘Alles heeft zijn tijd’
Psychoanalytische reflecties over tijd in verschillende klinische context’
Johan De Groef is onze tweede spreker deze vrijdag en hij zal zijn verhaal over psychoanalytische reflecties over tijd, larderen met verschillende korte vignetten. En met het inclusieve citaat wat hij in zijn inleiding aanhaalt “Niets menselijks is mij vreemd, hoe vreemd de mens ook is“, zal hij vast jullie interesse wekken. We zijn heel blij dat hij bij ons komt spreken en we hopen dan ook op een grote opkomst.
Johan De Groef leidt zijn bijdrage als volgt in:
De mens is een talig en historisch wezen, getekend door de tijd. Menselijk leven speelt zich af in een /partituur van de verschillende tijdscategorieën die ook onze taal structureren: de verschillende ( werkwoords)tijden zoals tegenwoordige tijd, verleden en toekomst ( zowel voltooid als onvoltooid) en (werkwoords)wijzen als indicatief, imperatief enz. Er zijn ook verschillende verloopvormen : circulair-herhalend dan wel spiraalmatig voortgaand, gehypostaseerde nu-momenten dan wel crisismatige culminaties. En dat alles heeft een bepaalde ritmiek en tempo. Naast deze ‘Chronos’logisch gestructureerde tijd is er dan nog het – al dan niet gelukkige – ‘toeval’, de Kairos en de tijdloosheid van het onbewuste. De anthropopsychiatrie ( “niets menselijks is mij vreemd, hoe vreemd die mens ook is”) van Szondi en Schotte, denkt de verschillende psychopathologieën ook als bijzondere verhoudingen tot deze tijdsdimensies. Daarin wordt duidelijk dat in elke ‘pathologie’ het psychodynamische samenspel van al deze tijdsdimensies verstilt en zelfs verengt tot een dominantie van slechts bepaalde dimensies. Denk aan de dominantie van het verleden in de melancholie of een nagejaagde toekomstigheid in de manie. Het kan dus niet anders dan dat in een psychoanalytische/psychotherapeutische therapie al deze tijdsdimensies aan bod komen en ‘moeten’ komen, in afstemming met de patiënt; alles op zìjn tijd en zìjn ritme. Ook het toeval van bepaalde associatieve invallen blijkt in zo’n proces essentieel. De hele voordracht wordt geïllustreerd met korte vignetten uit verschillende klinische contexten.
Johan De Groef is klinisch orthopedagoog en psychoanalyticus met privépraktijk te Vilvoorde, opleider-supervisor Postgraduaat Psychoanalytische Psychotherapie (KU Leuven), oud voorzitter en titulair lid BSP, lid VVPT.
Van 12:30 uur tot 13:30 uur. Lunch
We gaan vervolgens lekker lunchen in de hal, waarna we ons aan het einde van het uur naar de collegezaal gaan begeven voor de lezing van bijzonder hoogleraar aan de UVA, Frans Schalkwijk, de gastheer van de Summeruniversity Psychoanalyse.
Van 13:30 uur tot 14:30 uur‘De tijd staat niet stil. Van drift naar emotie’
Frans Schalkwijk is een begenadigd spreker en zal ons dit keer meenemen door de ontwikkeling “van drift naar emotie”. Hij zal spreken over onze verschillende strevingen (driften) en emoties. Hij zal onder andere ook ingaan op de zelfbewuste emoties als schaamte en schuld, daar gaat zijn interesse naar uit, en we kunnen dan ook uitkijken naar een zeer inspirerende lezing.
Frans Schalkwijk leidt zijn lezing als volgt in;
Al meer dan een eeuw zijn we vertrouwd met de conceptuele aanname dat de mens wordt gemotiveerd door libido en doodsdrift. Het spanningsveld rond die driften is voor sommigen hét domein van de psychoanalyse. Tegelijkertijd laten ontwikkelingen in bijvoorbeeld de intersubjectieve psychoanalyse, de gehechtheidstheorie, de theorie van mentaliseren en de neuropsychoanalyse ons zien dat wij gemotiveerd worden door meerdere biologisch bepaalde strevingen/driften dan die vertrouwde twee. Dat zijn, in de concepten van Panksepp: interesse/zoeken, spelen, lust (waaronder seksualiteit), zorgen/zich hechten, paniek/verdriet, angst en woede (waaronder agressie). Deze strevingen zijn biologisch bepaald en krijgen in het innerlijk leven betekenis als emoties. Naast deze biologisch bepaalde basisemoties worden we ook gedreven door de zogenoemde zelfbewuste emoties als schaamte, schuld en trots. Als we vanuit deze opvatting naar onze cliënten luisteren, opent zich een nog breder palet aan innerlijke conflicten.
Prof. Dr. Frans Schalkwijk is psychoanalyticus en psychoanalytisch psychotherapeut, werkzaam in eigen praktijk. Tevens is hij bijzonder hoogleraar aan de UVA. Zijn interesse gaat met name uit naar schaamte en schuld, het geweten en narcisme. Hij schreef onder andere Dit is psychoanalyse (2006), Diagnostiek in de praktijk (2015) en Narcisme (2018).
Van 14:30 uur tot 15:00 uur koffie- en theepauze
Tijd voor koffie en thee en even de benen strekken.
Van 15:00 uur tot 16:15 uur Documentaire ‘de tijd zal het leren’
‘Drie interviews met oudere analytici’.
Ad Bolhuis (interview en script) en Harro Henkemans (regie en montage)
Dit is een pareltje in deze week! In deze jubileumeditie van de Summeruniversity psychoanalyse heeft medeorganisator Ad Bolhuis drie oudere psychoanalytici geïnterviewd, waarbij hij ze liet terugkijken op de tijd als analyticus. Mogelijk heb je op deze dag inmiddels al eens kunnen voelen hoe het is om op een analysebank te liggen bij Meeting the analyst, of ben je bij de voorlichting geweest over de opleiding. Je kan dan fantaseren over wat een analyse of opleiding voor je kan betekenen. Deze middag kan je horen wat psychoanalyse voor deze vooraanstaande psychoanalytici heeft betekend in de loop van de tijd. Een terugblik dus.
Ad Bolhuis heeft het interview en het script en Harro Henkemans de regie en de montage.
Een korte documentaire waarin drie vooraanstaande, oudere psychoanalytici een persoonlijke kijk geven op de veranderingen in de psychoanalyse de afgelopen 40 jaar. Hoe begonnen zij en wat heeft de psychoanalyse gebracht? Is er nu sprake van een ander soort problematiek? De enorme betrokkenheid is een rode draad en leidraad in hun leven geweest. De geïnterviewden zijn: Jacqueline Godfrind, Henk de Meij, en Gertie Bögels.
Ad Bolhuis was voorheen huisarts, en tot voor kort werkzaam als psychoanalyticus i.o. en als coach/ supervisor.
Bij deze jubileumeditie hoort natuurlijk een jubileumviering. Een feestelijk moment!
Hierna volgt een afscheidsborrel wat wederom georganiseerd wordt door de denktank. De locatie krijg je te horen tijdens de week.
Inschrijven
Na deze afscheidsborrel gaan we hopelijk heel tevreden en geïnspireerd terugkijken op een week vol mooie en vruchtbare lezingen en seminaars. Het is leuk om te zien dat de inschrijvingen blijven binnenkomen. Als jij je ook wilt inschrijven kan je dat hier doen!
Ik wil jullie hier toch ook nog een keer wijzen op onze Facebook pagina, waar de denktank jullie telkens van interessante informatie voorziet!
Tot ziens en een hartelijke groet, namens de organisatie van de Summer University Psychoanalyse
