We zijn blij met jullie aanmeldingen voor de komende summer university psychoanalyse met het thema; Het is Tijd. Leuk dat het loopt! Het is dan ook een bijzondere jubileumeditie. In de vorige brief heb ik de eerste dag van de week toegelicht, nu zal ik voor jullie de tweede dag van het programma toelichten. Mocht je geïnteresseerd zijn om eerst het programma in zijn geheel te bekijken, klik dan hier.
Verder vinden jullie in deze nieuwsbrief informatie over;
Symposium ‘Luisteren’ ter gelegenheid van de uitreiking van de Freudpenning aan Marc Solms
Deelname aan Masterclass met Marc Solms
Studiedag met Dominique Scarfone door de Belgische vereniging voor psychoanalyse.
Open studiedag rond Jean Laplanche door de Belgische vereniging voor psychoanalyse.
Blog ‘Psychoanalyse Leeft!’ over onze summer university psychoanalyse, Het is Tijd.
Programma Summer University Psychoanalyse
dinsdag 4 juli 9:30 uur-11:00 uur.
‘Zou een heel klein beetje oorlog …’ door Jens De Vleminck.
‘Waarom oorlog?’ is een vraag die we ons in deze tijd stellen en die Freud en Einstein zich ook stelden.
Vrede sluiten is een uitdrukkelijke wens die ons verenigt en tegelijkertijd sturen we ook wapens. Er zijn innerlijk conflicterende verlangens naar vrede en het voeren van oorlog.
Jens De Vleminck zal ons meenemen in de (on)mogelijkheden van het menselijke samenleven. Hij wil betogen dat Freuds cultuurkritiek ons confronteert met uiterst relevante klinische inzichten. Wat kan de analyse van Freud over ‘oorlog en vrede’ ons laten zien over de klinische actualiteit van het samenwerken in instituties en in multidisciplinaire teams? Zeer boeiend!
Dr. Jens De Vleminck is filosoof en psychoanalyticus, werkzaam in het UPC KU Leuven Campus Kortenberg, en tevens opleider in het Postgraduaat Psychoanalytische Psychotherapie (KU Leuven). Hij is titulair lid van de BSP, lid van de VVPT en secretaris van de Stichting Tijdschrift voor Psychoanalyse en haar toepassingen.
Van 11:00-11:30 uur
We hebben dan een half uur koffie- en theepauze in de hal. We kunnen elkaar dan even spreken met een kop koffie en iets lekkers.
Van 11:30-12:30
‘Tijd in het onbewuste – het nu, toen en straks in de overdracht’ door Michel van Veen.
In de kern van diepe pathologie, bijvoorbeeld in melancholie, of in de ‘psychic retreats’ van borderline-toestanden vinden we een onvermogen om tijd te laten verstrijken en is er sprake van een psychische ‘bevriezing’ van de tijd (Birksted-Breen, 2009). Wanneer we bestuderen hoe verleden, heden en de toekomst zich manifesteren in de therapie, met name in het materiaal dat de patiënt produceert, verrijkt dat het analytische werk en kunnen we verschillende benaderingen waarderen van wat het hier-en-nu is. In deze lezing gaat Michel van Veen in op enkele tegengestelde benaderingen van de tijd in het onbewuste en het werken in de overdracht.
Michel van Veen is psychoanalyticus, GZ-psycholoog en psychotherapeut. Hij is onder meer werkzaam in zijn eigen praktijk. Hij heeft een specifieke interesse in het Kleiniaanse denken en filmanalyse.
van 12:30-13:30
We gaan vervolgens genieten van de lunch in de hal op de begane grond, waar we nog eens rustig ervaringen en associaties zouden kunnen uitwisselen met elkaar.
van 13:30-15:00
Na de lunch starten we met de Working Through Sessies.
‘Doorwerking’ (Durcharbeitung) is volgens Freud een steeds terugkerende activiteit tijdens een psychoanalyse. Zittingen met nieuwe inzichten worden afgewisseld met periodes van gestage arbeid, waarbij een nieuw inzicht steeds weer van alle kanten onder de loep wordt genomen zodat het zou kunnen beklijven. Hierdoor zou een duiding worden geïntegreerd en kunnen weerstanden worden overwonnen. Deze psychische arbeid zou de analysand in staat stellen bepaalde verdrongen elementen te aanvaarden en zich aan de greep van de herhalingsdwang te onttrekken. Het gaat hier om kennis door het leren vanuit ervaring, ‘het denken van emotionele ervaring’. Winnicott, (de late) Bion en later ook Ogden, zien het doorwerken meer ontologisch, in de ervaring van de patiënt in het hier en nu. Dat het meer gaat om creatief te zijn in de daad van communicatie, ontstaan op een manier die uniek is voor deze patiënt. Een beweging in de ontwikkeling van de psychoanalyse, waarin de nadruk op epistemologisch denken en werken (wat te maken heeft met kennen en begrijpen) verschuift naar een nadruk op ontologisch denken en werken (wat te maken heeft met ‘zijn’, at-one-ment, en worden).
In deze Working Through sessies kunnen we hetgeen dat we tot dan toe in de lezingen gehoord hebben, beginnen te verwerken door samen gedachtes, metaforen, eventuele bezwaren en/of associaties aan te dragen. Gezamenlijk kunnen we in deze creatieve communicatie nieuwe betekenissen creëren en verteren wat ons geraakt heeft.
Working Through SessiesWorking through (Durcharbeitung) is een psychoanalytische term die door Freud gemunt werd en die het noodzakelijke ‘verwerkings’proces aanduidt dat voorwaarde is voor een wezenlijke innerlijke verandering. De vertering van opgedane kennis of ervaring is wezenlijk om het werkelijk te kunnen integreren in het systeem. In de Summeruniversity komen we in deze working through sessies in kleinere groepen bijeen om hetgeen we tot dan toe in de voordrachten hebben gehoord samen te beginnen te verwerken door gedachten, associaties en gevoelens en/of bezwaren uit te wisselen die de voordrachten in ons hebben opgeroepen.
De sessies worden begeleid door een psychoanalyticus
Van 15.30 tot 18.15
FILM Het zevende zegel door Sacha Marlisa, Linde Luijnenburg & Edwin Bouman.
We sluiten de dag af met de film Het zevende zegel. Beroemd door de scène over het schaakspel met de dood, deze film, The seventh Seal (Ingmar Bergman, 1957), ‘één van de meest iconische klassiekers van de filmgeschiedenis van de 20e eeuw’. Sacha Marlisa zal zoals ze dat altijd doet weer een boeiende inleiding geven waardoor je met een andere blik naar de film kan kijken. Dit keer is de film voor allen toegankelijk.
Met Moderator: Edwin Bouman.
Het zevende zegel speelt zich af in de 14e eeuw en gaat over een idealistische maar gedesillusioneerde ridder en zijn sceptische schildknaap. Ze zijn teruggekeerd na tien jaar kruistochten; de christelijke militaire expedities tegen de moslims in het Heilige Land. Reizend door hun thuisland dat geteisterd wordt door de pest, de Zwarte Dood, worstelt de ridder met zijn geloof in God, met de zin van het leven, en met De Dood in eigen persoon. Bergman suggereerde dat deze film zijn middel was om een filosofisch dilemma uit te werken; een intrapsychisch conflict “tussen mijn kinderlijke vroomheid en hernieuwd hard rationalisme”.
Sacha Marlisa is psychoanalyticus.
Linda Luijnenburg is kunsthistorica, Italianist en filmwetenschapper.
Edwin Bouman is psychotherapeut, psychoanalyticus en opleider bij de NPaV. Hij is werkzaam in een eigen praktijk in Amsterdam.
Inschrijven
En hiermee komen we aan het einde van de tweede dag en voor de mensen die zich alleen voor het eerste deel hebben ingeschreven aan het einde van twee verrijkende dagen.
Mocht je je willen inschrijven voor de maandag en dinsdag/ of voor de hele week/ of voor enkel woensdag, donderdag en vrijdag, dan kan je je hier nog inschrijven!
Symposium ‘Luisteren‘ ter gelegenheid van de uitreiking van de Freudpenning aan Marc Solms
In de wereld van de psychoanalyse draait alles om luisteren. Om luisteren, horen en verstaan. Ook stiltes spreken voor zich. Wat wordt er gezegd? Wat hoorde je? Welke gevoelens of gedachten zijn zo diep verborgen dat ze bijna niet in woorden te vatten zijn? Luisteren is essentieel voor het psychoanalytische proces. Luisteren lijkt misschien eenvoudig, maar dat is niet zo. Het vergt toegewijde inspanning om stille woorden op te vangen en een stem te geven. Dit lukt alleen door open en aandachtig te zijn. Ongeveer zoals je muziek in je opneemt, of poëzie. Je luistert onbevooroordeeld, zonder geheugen bijna, in het hier en nu, maar ook terug in het verleden, naar boven, beneden en om je heen.
Het symposium richt zich op de wetenschap van de neuropsychoanalyse, op hoe de kunst van het luisteren werkt en hoe het binnenoor (hamer en aambeeld voor de stemmen) samen met het slakkenhuis (door bewegingen) bijdraagt aan de ontwikkeling van het Ego.
De psychoanalyse begeeft zich met dit programma buiten onze spreekkamers en verbindt zich met wetenschap, kunst en cultuur.
De Freudpenning wordt uitgereikt aan iemand die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor de verspreiding van het psychoanalytische gedachtegoed door bij een breed publiek belangstelling te wekken voor het maatschappelijk, cultureel en wetenschappelijk denken en werken.
Dit programma is op initiatief van en mede mogelijk gemaakt door Stichting Breukvlakken Nederlandse Psychoanalytische Vereniging Nederlandse Vereniging voor Psychoanalytische Psychotherapie Stichting Psychoanalytische Fondsen
Mark Solms, vermaard Zuidafrikaans wetenschapper en (neuro)psychoanalyticus is de hoofdgast. Hij deelt zijn inzichten over de werking van de neurofysiologie in middenoor en brein.
Marcel Schmeets, Nederlandse (kinder)psychiater en psychoanalyticus spreekt in reactie op Mark Solms over psychoanalytisch luisteren, stemmen, betekenis geven en het ontstaan van het subject.
Veronika Rakitina en Vladislav Detiuchenko van The United Ukranian Ballet Company dansen samen Light in Darkness. Een ontroerende verbeelding van MOVING SILENT VOICES.
Bart Vieveen, theatermaker en bestuurslid van de Stichting Psychoanalyse en Cultuur maakte de voorstelling Mahler 11: Lied van Verlangen. Hij baseert zich op de wandeling van Freud en Mahler in Leiden, waar Mahler zijn huwelijksproblemen besprak. Vieveen leidt de voorstelling in onder het thema van luisteren naar elkaar. Na de voorstelling gelegenheid tot Q&A.
Jan Swinkels, voorzitter van de Stichting Breukvlakken en emeritus- hoogleraar psychiatrie spreekt de laureaat toe en overhandigt de Freudpenning aan Mark Solms.
Rolien van Mechelen, secretaris van de Stichting Breukvlakken, psychoanalytica en moderator van MOVING SILENT VOICES.
1 Stuur een mail aan Mw. Ina Wolff via: info@nvpp.nl waarin u zich aanmeldt voor het SYMPOSIUM en de THEATERVOORSTELLING met naam, adres en e-mailadres. Laat bovendien weten of u wilt reserveren voor een diner in het Trippenhuis. (LET op: er is maar een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.)
2 Maak € 75,00 over voor het SYMPOSIUM en de THEATERVOORSTELLING op: IBAN: NL55 ABNA 0501 4925 77 t.n.v. Stichting Breukvlakken, Amsterdam. (Uw inschrijving wordt definitief na ontvangst van de betaling. Kaarten worden beschikbaar gesteld op volgorde van binnenkomst van de betaling.)
3 DINER het Trippenhuis kan een kleine groep gasten ontvangen voor een gemengd Italiaans/Oosters buffet. De kosten bedragen € 37,50 p.p. inclusief drank (onbeperkt wijn, bier, water gedurende 60 minuten). Heeft u bij de aanmelding aangegeven of u hier gebruik van wilt maken, dan ontvangt u van ons een bevestiging en een betaalverzoek voor het diner. Dus wacht even met de betaling voor het diner tot u bericht krijgt.
Deelname aan Masterclass met Marc Solms
Mark Solms doet op vrijdag 30 juni voorafgaand aan het symposium ter ere van de uitreiking van de Freudpenning een Masterclass over genderfluïdity.
Breukvlakken organiseert deze Masterclass in voorbereiding op een congres over genderfluïdity in oktober 2023 waar Solms ook zal spreken. (In samenwerking met de wetenschappelijke commissie van de NPAV).
Professor Mark Solms is lid van de British Psychoanalytical Society en de American and South African Psychoanalytic Associations. Hij is hoofd Neuropsychologie aan het Neuroscience Institute van de Universiteit van Kaapstad. Hij is een Honorary Fellow van het American College of Psychiatrists. Hij heeft talloze onderscheidingen en onderscheidingen ontvangen, waaronder de Sigourney Prize.
Hij heeft 350 wetenschappelijke artikelen en acht boeken gepubliceerd, waarvan de laatste The Hidden Spring (Norton, 2021) is. Hij is de redacteur en vertaler van de Revised Standard Edition van de Complete Psychological Works of Sigmund Freud (24 delen) en Complete Neuroscientific Works of Sigmund Freud (4 delen).
De Masterclass op 30 juni is een informele bijeenkomst voor ongeveer 15 studenten. Mochten er teveel studenten voor inschrijven dan bepalen Koen Hilberdink en Rolien van Mechelen wie de gelukkigen zullen zijn die uitgenodigd worden. Het is dan belangrijk dat jullie een bijdrage kunnen leveren aan de Class.
Met de gekozen 15 studenten is er in week 23 een voorbereidende bijeenkomst.
Ben jij student, geïnteresseerd en wil je meedoen aan deze buitenkans? Geef je snel op voor deze Masterclass! Ze hopen op studenten uit verschillende studierichtingen.
Studiedag met Dominique Scarfone door de Belgische vereniging voor psychoanalyse, 3 juni 2023
De seksuele machtsdrang. Seksualiteit en almacht
De Belgische Vereniging voor Psychoanalyse heeft het grote genoegen jullie uit te nodigen voor de studiedag met Prof. Dominique Scarfone (Psychoanalyticus van de Psychoanalytische Vereniging van Montreal/IPA). In fysieke aanwezigheid en via videoconferentie Zoom. Voor artsen is er accreditatie aangevraagd.
Photo : Oscar Dominguez 1934. Máquina de coser electro-sexual
Argument In dit werk stelt de auteur de dualiteit seksuele drift/destructieve drift in vraag en baseert zich op het feit dat we machtsmisbruik niet tegenkomen zonder een seksuele connotatie in Freudiaanse zin. Seksueel misbruik is tegelijkertijd machtsmisbruik. Hij introduceert hierbij de notie van “seksuele machtsdrang”. Deze wordt niet voorgesteld als een nieuwe drift, maar als de gemeenschappelijke eindtak van de beweging van de (seksuele) doodsdrift en de narcistische almacht. De verbinding tussen deze twee stromingen wordt gemaakt door wat Freud de Bemächtigungstrieb noemt, vaak vertaald als bemeesterings- of beheersingsdwang (in het Frans: “pulsion d’emprise”), maar die we beter de machtsdrang kunnen noemen – wat beter het geweld weergeeft dat ermee overeenkomt.
Prof. Dominique Scarfone is ereprofessor aan de Universiteit van Montreal en emeritus lid van de Montreal Psychoanalytical Society waar hij tot voor kort opleidingsanalyticus was en waar hij momenteel het seminar “Denken met Freud” leidt. In 2022 werd hij verkozen tot erelid van de Italiaanse Psychoanalytische Vereniging. Hij heeft meer dan dertig jaar psychoanalytische theorie gedoceerd aan de universiteit, heeft het psychoanalytische tijdschrift Trans opgericht en geleid (1992-1999) en was meerdere jaren associate editor van het International Journal of Psychoanalysis. Hij publiceerde verschillende boeken (Jean Laplanche, 1997; Forgetting Freud?, 1999; Les Pulsions, 2004; Quartiers aux rues sans nom, 2012; The Unpast – The actual unconscious, 2015), talrijke hoofdstukken in boeken en oorspronkelijke artikelen in verschillende talen in nationale en internationale tijdschriften.
9:00 Verwelkoming van de deelnemers 9:15-10:45 Lezing: Prof. Dominique Scarfone (Montreal Psychoanalytical Society/IPA) Een Nederlandse vertaling zal worden geprojecteerd. 10:45-11:15 Koffiepauze 11:15-12:30 Discussie: Dr. Arlette Lecoq (SBP/IPA) gevolgd door een discussie met het publiek 13:00 Lunch
Waar: Belgische Vereniging voor Psychoanalyse, Emile Clausstraat 49, 1ste verdieping te 1050 Brussel Of via videoconferentie Zoom (vanaf 9.15 uur)
Kosten: Deelnameprijs:
– Niet-leden: 35€
– Leden: 15€
– Studenten, werkzoekenden: 7€
Vooraankondiging van de open studiedag van de Belgische vereniging voor Psychoanalyse.
De Franse psychoanalyticus Jean Laplanche
Op zaterdag 7 oktober 2023 organiseert de Belgische Vereniging voor Psychoanalyse in het UPC KU Leuven, campus Kortenberg, een open studiedag rond het leven en werk van de Franse psychoanalyticus, Jean Laplanche. In de voormiddag zijn er lezingen (tweetalig) en in de namiddag klinische workshops waarin ook Vlaamse psychoanalytici hun werk in het Nederlands presenteren
Blog Psychoanalyse leeft!
Marjolein de Craen heeft een mooie blog geschreven over onze jubileumeditie ‘Het is Tijd’. Ze schrijft over het korte essay van Freud over vergankelijkheid. Het gaat over de waarde van vergankelijkheid en over verlangen. Ze eindigt dan ook hoopvol met de wens van Freud; ‘dat als er een einde komt aan de rouw om het verlies, het libido dat vrij komt de verloren objecten kan vervangen door andere’. En dat heeft tijd nodig.
Tot slot een teaser voor haar blog voor wie dat nog nodig heeft; een citaat van Rilke
Dat is verlangen: wonen in de golven en geen verblijfplaats hebben in de tijd. (Rilke, 1875-1926)
En hiermee komen we aan het einde van deze nieuwsbrief. Tot binnenkort!
Een hartelijke groet, namens de organisatie van de Summer University Psychoanalyse
